Door de klimaatverstoring kampen bananentelers met grote uitdagingen om hun plantages weerbaar te maken. Omdat bananen geen zaden hebben, zijn klassieke verbetermethoden niet mogelijk. Een onderzoeksteam van KU Leuven ontwikkelde een nieuwe manier om bananen genetisch aan te passen, zonder extra DNA aan de plant toe te voegen. Het reguleren van de CRISPR-technologie om gewassen te verbeteren wordt momenteel door de Europese Raad in overweging genomen.
Banaan is het belangrijkste fruitgewas wereldwijd en is een essentieel onderdeel van het dieet van meer dan 400 miljoen mensen in het Globale Zuiden. Omdat de bananen die wij eten geen zaden hebben, moeten telers bananenplanten stekken voor het aanleggen van plantages. Hierbij wordt een stuk van de plant afgesneden en in de grond geplaatst waaruit een nieuwe plant zich vormt. Als resultaat zijn alle planten genetisch identiek.
Geen klassieke verbetering mogelijk
Genetische mutaties ontstaan continu, zowel in planten als dieren. Denk maar aan het Belgisch witblauw, een koeienras waarbij een toevallige mutatie zorgde voor een sterke spiergroei. Telers kozen dieren met die mutatie voor het kweken van nieuwe kalveren om de mutatie in hun veestapel te houden en een hoge vleesproductie te bekomen. Deze 'klassieke' en veelgebruikte manier van verbetering is door de steriliteit bij bananen niet mogelijk.
"We moeten nieuwe en innovatieve manieren ontwikkelen om banaangewassen te beschermen tegen de uitdagingen van vandaag en morgen", zegt Vanderschuren. "Daarom zochten we naar een manier om het DNA van de banaan te wijzigen die kan voldoen aan de strikte Europese regelgeving rond het genetisch aanpassen van gewassen".
Op tafel bij Europese Raad
De techniek, ontwikkeld door het KU Leuven-lab voor verbetering van tropische gewassen, voegt geen stukje extra DNA aan de banaan toe. Dat is immers hét belangrijkste criterium van de Europese regelgeving en de reden waarom commercialisatie van genetisch gewijzigde organismen nog niet toegelaten is. De methode zal bijdragen aan een veilige manier om bananen, en andere steriele gewassen zoals aardappel en maniok, genetisch te verbeteren.
Op dit moment zijn landen buiten Europa al bezig met het commercialiseren van gewassen zoals maïs, aardappel en tomaat, die met behulp van de CRISPR-technologie werden verbeterd. "We kunnen als Europa niet achterblijven en moeten op zoek naar innovatieve manieren om gewassen op een veilige manier weerbaar te maken", aldus Vanderschuren.
In 2024 werd positief gestemd voor de CRISPR-benadering voor het verbeteren van gewassen in het Europese Parlement. Op dit moment bekijkt de Europese Raad of de CRISPR-methode goedgekeurd kan worden voor gewassen bedoeld voor consumptie.
1.700 bananensoorten aan KU Leuven
Dankzij het onderzoek van het team van professor Vanderschuren, in samenwerking met The Alliance of Bioversity and CIAT, staat een veilige methode op punt om steriele, tropische gewassen gericht aan te passen. Ze onderzoeken momenteel welke genetische aanpassingen zinvol kunnen zijn voor telers.
"KU Leuven heeft met meer dan 1.700 soorten de grootste bananencollectie ter wereld. We zullen hun genetische codes vergelijken om te achterhalen welke mutaties kunnen zorgen voor bepaalde positieve eigenschappen zoals resistentie tegen een ziekte", legt Vanderschuren uit.
Bron: KU Leuven