Tholen - Tomatentelers kijken de laatste tijd weer vaker naar onderstammen, na jaren waarin vanwege ToBRFV de focus eerst vooral op cultuurrassen lag. Ontwikkelingen in de paprikateelt maken dat onderstammen ook in deze teelt in beeld zijn.
Bij The Rootstock Company, dat dit jaar tien jaar bestaat, juichen ze die hernieuwde focus op onderstammen in onder meer thuisland Nederland toe. Hoe meer telers met onderstammen bezig zijn, hoe meer kennis en ervaring er uit de praktijk opgedaan kan worden om van te leren, en mee door te ontwikkelen.
Niet dat men in Bleiswijk in de jaren waarin de markt even wat minder aandacht had voor onderstammen, stil heeft gezeten. Integendeel. Waar in Nederland de aandacht voor onderstammen dan misschien even wat minder is geweest, is de omzet in het buitenland de laatste jaren juist flink gestegen. Het in onderstammen gespecialiseerde veredelingsbedrijf levert onderstammen aan telers in steeds meer regio's wereldwijd.
Behalve een groei in omzet is ook het team van The Rootstock Company de laatste jaren flink gegroeid.
Succesnummers
Vooral de commerciële onderstam Carbonite deed het internationaal goed. "De vraag naar deze onderstam ontplofte in 2024 echt", zegt directeur Ronald Visser. Een woordgrapje, maar zonder overdrijven. "We hebben afgelopen jaar nagenoeg onze hele voorraad met zaden van deze onderstam verkocht." Het maakt dat er dit jaar extra hard gewerkt wordt om de voorraden met zaden weer aan te vullen. "Dat gaat lukken, maar niet zonder slag of stoot."
Een ander succesnummer van het veredelingsbedrijf dat in 2015 door Ronald werd opgestart is Astrolite. Ook deze onderstam verkoopt het bedrijf veel aan tomatentelers, en de onderstam wordt ook toegepast in de aubergineteelt. "Astrolite is succesvol, en Carbonite zeer succesvol."
Groeikracht op het juiste moment
Onderaan de streep kiest de teler doorgaans voor de combinatie van cultuurras en onderstam die de meeste kilo's per vierkante meter oplevert. Wat maakt dan dat telers voor onderstammen van The Rootstock Company kiezen? Hier volgt, na het voor de hand liggende, maar o zo ware antwoord hierboven een wat meer technische uitleg.
Ronald: "Astrolite en Carbonite zijn groeikrachtig, maar ze vallen vooral ook op door de energie die deze onderstammen stoppen in bloei, tros- en vruchtvorming. Ook onder lastigere teeltomstandigheden blijft de vruchtzetting goed. Als je 5 tot 10% grovere vruchten krijgt, bij een gelijkblijvend aantal trossen, dan levert dat een rendementsverbetering van eveneens 5 tot 10% op."
Behalve in de tomatenteelt vallen ook in de aubergineteelt de positieve eigenschappen van Astrolite op, constateert Ronald. "In de aubergineteelt zit een teler hele grote delen van het jaar niet te wachten op een onderstam die vegetatief groeit. De cultuurrassen zijn vaak al vegetatief genoeg. Een teler wil dat een onderstam het gewas helpt als het gewas het zwaar heeft in de hete zomer, en dan voldoende groeikracht geeft. Op andere momenten in het jaar wil je dat de energie van de onderstam naar de vruchten gaat. Het effect zoals je dat in tomaat ziet, zie je in aubergine uitvergroot terug: groeikracht op het juiste moment, en energie naar bloemen en vruchten."
Onderstam passend bij cultuurras en klimaat
Voor een teler moet de keuze voor een onderstam zich terugbetalen. Het rekensommetje hierboven is dus van belang. Maar het lukt niet met elke onderstam overal. Arnoud Roozen, Commercieel Manager, spreekt van een ontdekkingsreis, waarbij het veredelingsbedrijf gaandeweg ontdekt waar welke onderstam het beste werkt.
Enerzijds is daarbij van belang met welk cultuurras een teler de onderstam combineert, en anderzijds spelen klimaatfactoren mee. "In bepaalde regio's, zoals langs de westkust van Mexico, in Brazilië of in Zuid-Spanje, is gebleken dat Carbonite goed aansluit op de praktijksituatie van de teler."
In onder meer Noordwest-Europa geldt datzelfde voor Astrolite. "Wel zie je dat hier de invloed van het cultuurras nog iets meer van belang is voor een succesvolle combi dan de locatie van telen. Een zeeklimaat is in principe namelijk het meest eenvoudige klimaat om in te telen."
ToBRFV
De opmars van Tomato Brown Rugose Fruit Virus zorgde er al snel voor dat in de markt de aandacht uitging naar het voorkomen van virus, en naar het ontwikkelen van resistente rassen. Daarbij ging de aandacht eerste vooral uit naar cultuurrassen, constateert Arnoud. "Dat heeft de commerciële ontwikkeling van onze onderstammen wel een beetje geremd. Telers hadden hun hoofd vol met andere problemen. Inmiddels is het punt in Nederland wel weer bereikt dat telers naar onderstammen, en de mogelijkheden van ToBRFV-resistente onderstammen, kijken." Hij haalt een recent gesprek met een teler aan, die opmerkte dat er ten opzichte van enkele jaren terug 'best wel wat gebeurd is op het gebied van onderstammen'.
Diverse veredelingsbedrijven bedrijven zijn aan de slag gegaan met het ontwikkelen van ToBRFV-resistente onderstammen. Ook The Rootstock Company heeft dat gedaan. Eind 2019 is men begonnen al het bestaande materiaal te testen op de aanwezigheid van ToBRFV-resistentie. "Dit jaar staan er op diverse plekken in de wereld resistente hybriden in proef. Ook worden de komende maanden onderstammen met resistentie op commerciële schaal geproduceerd. Het ziet er goed uit. Eind dit jaar verwachten we de commerciële introductie van onderstammen met ToBRFV-resistentie. De markt vraagt er echt om, merken wij uit vragen vanuit onder meer Zuid-Europese grondteelten."
ToBRFV-resistente onderstammen in Zuid-Spanje. De biologische teelt in Nederland, waar onderstammen van oudsher al meer ingeburgerd zijn, blijft ten opzichte van de conventionele teelt beperkt van omvang, zonder grote groei. In onder meer de Duitstalige landen in Europa is dat anders. Daar ziet The Rootstock Company meer groei. Verder zijn onderstammen populair in ook niet-biologische grondteelten wereldwijd, en dankzij problemen in de conventionele paprikateelt sinds kort ook hier in beeld.
Paprika
Recente ontwikkelingen in de paprikateelt, waar nieuwe cultuurrassen zijn geïntroduceerd en er uitvalproblemen zijn ontstaan, maken dat ook conventionele paprikatelers opnieuw naar enten en onderstammen zijn gaan kijken. Voor The Rootstock Company, dat een achtergrond heeft in de biologische teelt waar naast tomaat en aubergine ook paprika en komkommer worden geënt, betekent het dat men zich met de onderstammen voor paprika ook (weer) richt op conventionele paprikatelers.
Arnoud: "We zagen de vraag vanuit de conventionele markt aantrekken en zijn onze bestaande genetica gaan testen, en nieuwe genetica gaan ontwikkelen. We hebben momenteel heel wat proeven lopen in Noord-Amerika en Europa." In beide regio's hebben paprikatelers veel last van uitvalproblemen, waarbij het nog altijd een zoektocht is naar de oorzaken, constateert hij. "Logischerwijs is men ook naar de onderstam gaan kijken, omdat nadrukkelijk ook naar de wortels wordt gekeken. Ik denk zelf dat het een combinatie van factoren is waardoor de problemen zijn ontstaan. Het is nu een zoektocht naar welke eigenschappen een onderstam nodig heeft om bij te dragen aan oplossing van het probleem, of op een andere wijze van meerwaarde te kunnen zijn."
Hij vindt het momenteel nog lastig te voorspellen of, door de huidige uitdagingen in de markt, het enten in de paprikateelt echt door gaat stoten. Tot nu toe gebeurde dat nooit echt. "Als de markt de komende jaren echt over gaat schakelen naar enten en onderstammen, dan willen we daar in ieder geval klaar voor zijn."
Op dit moment valt vanuit nieuwe genetica onderstam TRC32045 volgens de Commercieel Manager het meeste op in de conventionele paprikateelt. "Dit ras heeft beduidend andere eigenschappen dan Taritana, onze onderstam die het goed doet in de bioteelt. TRC32045 is groeikrachtiger en heeft vorig jaar bijvoorbeeld meegedraaid in onderzoek bij een proeftuin in België en bij een Nederlandse teler (zie grafiek). De vraag is nu welke onderstam met welke eigenschappen het beste aansluit op de gangbare cultuurrassen."
TRC32045 en Taritana op proef bij Nederlandse teler in 2024. Klik hier voor vergroting.
Voor meer informatie:
The Rootstock Company
Irisweg 1
2665 MS Bleiswijk
Tel.: +31(0)10 720 07 34
info@therootstockcompany.com
therootstockcompany.com