De akkerbouwsector scherpt de maatregelen tegen de aardappelziekte Phytophthora infestans verder aan. Voornaamste maatregelen zijn gericht op preventie met striktere eisen in de teeltvoorschriften en versterking van het resistentiemanagement. De inzet is hoog: behoud van een rendabele teelt bij zowel gangbare als biologische telers met een duurzame Phytophthora-beheersing.
De aardappelteelt in Nederland staat sterk onder druk door de ernstige Phytophthora-uitbraken in 2023 en 2024. Onderzoek en praktijkdemonstraties lieten zien dat de oömyceet Phytophthora infestans in deze jaren nieuwe resistenties en virulenties ontwikkelde. Dit zet het beperkte pakket aan gewasbeschermingsmiddelen en genetische resistenties op het spel en daarmee de toekomst van de aardappelteelt.
Teeltmaatregelen
Teeltmaatregelen staan uiteengezet in de geactualiseerde flyer voor een geïntegreerde beheersing van Phytophthora. De flyer geeft de levenscyclus van de aardappelziekte weer, benoemt de meest cruciale maatregelen en beschrijft voor de vijf pijlers van het zogeheten Integrated Crop Management wat te doen of juist te laten. De flyer is online beschikbaar en wordt in geprinte versie in een oplage van bijna 10.000 stuks breed verspreid.
Kortere hersteltermijn
Op verzoek van de aardappelsector heeft het ministerie van LVVN strengere voorschriften afgekondigd gericht op het tegengaan van het ontstaan en ontwikkelen van nieuwe Phytophthora-haarden. Bij aardappelafvalhopen geldt de afdekplicht vanaf 1 april, ongeacht zichtbaarheid van aardappelstengels of -bladeren. Voor aardappelopslag is de norm nu maximaal één plant per vierkante meter en geldt voortaan dat er uiterlijk 15 juni aan moet worden voldaan. De taskforce herhaalt de oproep om verplichte data niet af te wachten, maar deze belangrijke maatregelen al eerder op te volgen. De NAK zal ook dit teeltseizoen intensief controleren. Bij gebleken nalatigheid krijgt de teler de kans op herstel. De termijn hiervoor is ingekort van drie dagen naar één dag.
Combineren en afwisselen
Voor bespuitingen blijft het devies om de gewasbeschermingsmiddelen te combineren en af te wisselen. Deze nieuwe strategie is vorig jaar ingevoerd en droeg in belangrijke mate bij aan de uiteindelijk effectieve Phytophthora-beheersing. Om telers handvatten te geven voor het toetsen van de juiste keuzes in de bespuitingen, actualiseerde de taskforce met experts het kleurenschema. Dit kleurenschema is online beschikbaar en zal eveneens in een oplage van bijna 10.000 stuks in printversie onder akkerbouwers worden verspreid. Naast de juiste keuze in middelen, is ook goede timing belangrijk bij de bespuitingen. De taskforce doet het dringende advies gebruik te maken van een beslissingsondersteunend systeem (BOS) en heeft hiervoor online een overzicht opgesteld van beschikbare BOS'en.
Rassen met verbeterde resistentie
De taskforce publiceerde vandaag ook een rassenschema dat bijdraagt aan sterker resistentiemanagement in de teelt van rassen met verbeterde resistentie tegen Phytophthora. Deze rassen zijn namelijk niet immuun; de resistentie kan worden doorbroken door specifieke Phytophthora-varianten die bij Phytophthora-haarden kunnen ontstaan. Bij een aantasting in het gewas van een ras met verbeterde resistentie, geeft het schema weer bij welke andere rassen in dezelfde 'resistentiegroep' een verhoogd risico op resistentiedoorbraak is. Zo'n doorbraak is zeer ongewenst, omdat dit resistentiegenen verloren kan laten gaan.
Een actieve bescherming van rassen met verbeterde resistentie is noodzakelijk. Voor gangbare telers betekent dit een zogeheten stopbespuiting uitvoeren, biologische telers moeten het gewas doodbranden. Dit was in 2024 vaak noodzakelijk, met een gemiddelde opbrengstderving van zo'n 40% tot gevolg voor biologische telers. Met het rassenschema, dat samen met veredelaars is uitgewerkt, wordt komend seizoen tevens een prototype van een alert-app doorontwikkeld. Hierin is een Phytophthora-aantasting in een ras met verbeterde resistentie te melden. Telers met rassen die tot dezelfde 'resistentiegroep' behoren krijgen dan een waarschuwing dat ze extra alert moeten zijn op Phytophthora-aantastingen door hun gewas te monitoren en waar nodig in te grijpen.
Taskforce Phytophthora
In de loop van de nazomer van 2023 kwamen er steeds meer signalen dat de Phytophthora-besmetting uit de hand liep en nauwelijks te beheersen viel. De stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid van BO Akkerbouw besloot daarop de Taskforce Phytophthora in te stellen om tijdig tot een breed gedragen en adequate aanpak te komen.