De drie genomineerden voor de Ekoland Innovatieprijs 2025 zijn bekend: TruGarlic, Ekoboerderij de Eerste en Fruitz4Life. Volgens de organisatoren van de verkiezing laten deze bedrijven uitstekend zien welke innovaties nodig zijn, van in vertrouwen samenwerken met ketenpartners tot samenwerken als mensen en introductie van agroforestry.
Van de negen aangemelde bedrijven voor de Ekoland Innovatieprijs 2025 koos de jury drie genomineerden. 'Deze bijzondere biologische bedrijven werken alle drie aan goede samenwerking met de keten, met menselijke maat en met diversiteit. Ze vinden door uitstekend observeren een eigen gat in de markt. Ze zijn een inspiratie voor zowel biologische als reguliere bedrijven', aldus de jury.
Fruitz4Life: totaalpakket agroforestry
Genomineerde Fruitz4Life ontzorgt agrarische ondernemers volledig met ontwerp, aanleg en met begeleiding bij de teelt van bomen en struiken. "We hebben nu zo'n 500 hectare agroforestry begeleid." Ondernemer Sjef van Dongen heeft nu (ook in samenwerking met buren) 20 hectare grond in beheer, voor zowel de biologische boomkwekerij als experimenteerlocaties agroforestry.
Op eigen bedrijf is het eerste experimenteer- en demonstratieveld met agroforestry aangelegd. Op een hectare wordt uitgetest wat de beste ondergroei is voor bessen, die in een rij tamme kastanjes zijn geplant. Sjef vertelt: "Na één jaar kon je al zien dat de bessen met klaver als ondergroei het beter doen dan bessen met gras of bessen die in de kale grond staan."
De groei en de productie worden gemonitord door het Louis Bolk Instituut. "Dat is een hechte samenwerking. Het moet betrouwbare gegevens opleveren, waar boeren mee aan de slag kunnen." Plannen voor verschillende agroforestry systemen van steeds één hectare groot liggen al klaar: daarmee wordt de rest van de 20 hectare op den duur ingeplant.
TruGarlic: succesvol de keten in met knoflook
Bas Groeneveld keek om zich heen in de supermarkten: welk biologisch product vind ik hier nog niet? Verse knoflook! Met samenwerkingspartners en ketenpartners die veel vertrouwen geven, bouwt Bas heel snel een bedrijf in biologische knoflook op dat als voorbeeld dient voor zowel bio als gangbaar. Inmiddels werkt ook zijn vrouw Adinda Lodders daarin mee. "In samenwerking met Maatschap Twisk kregen we de teelt en verwerking van (verse) knoflook in de vingers." Udea was de eerste afnemer van zowel gedroogde als verse knoflook van TruGarlic. "Vertrouwen van ketenpartners is nodig om iets op te bouwen." Verse knoflook is een aparte tak van sport. "Moeilijk, vooral vanwege de schimmels en bacteriën in de opslag. Dit kan namelijk enorme verliezen veroorzaken."
Kennisuitwisseling
De uitwisseling van kennis met reguliere telers als Arjan Biesheuvel pakt positief uit, net als de samenwerking met verschillende bio telers. "Ik vind het ook interessant om dingen uit te zoeken en al pionierend steeds verder te komen. Aan de hand van proeven in het drogen en bewaren van de knoflook, kunnen we nu consistent en kwalitatief hoogwaardig product leveren. Dit geeft een goede basis om je afzet uit te breiden."
Met innovatieve zuurstofarme ULO-koelcellen en verschillende droogtechnieken kunnen ze de knoflook nu in theorie jaarrond leveren. Inmiddels ligt de droge knoflook ook bij Albert Heijn.
Voor de knoflookteelt huurt Bas land bij biologische telers. Maar ook in deelteelt, bijvoorbeeld met Warmonderhof samen, wordt knoflook geteeld. TruGarlic komt planten en schoffelen, de studenten wieden en de partners oogsten samen. Ook volledige deelbouw komt voor, waarbij Bas de regie houdt en met de biotelers de opbrengsten verrekent. "Wij hebben de plant- en oogstmachines en de ervaring. Zo telen we een mooie oppervlakte biologische knoflook en we zien nog veel kansen voor groei."
Eko-boerderij de Eerste: praktische werkverdeling met veel bedrijfstakken
Gerrit Marsman senior nam het zich voorbij de bedrijfsovername van zijn ouders in 1987: "We schakelen om naar biologisch en ik wil niet alleen werken." En zo geschiedde. Eko-boerderij de Eerste in Marknesse is uitgegroeid tot een succesvolle samenwerking met drie verschillende, volwaardige bedrijfstakken. Een veehouderij met 75 stuks melkvee plus jongvee een eigen kaasmakerij en kippen en varkens voor de eigen winkel. Een akkerbouw-tuinbouwbedrijf met 25 soorten vollegrondsgroenten en een ruime biowinkel met een bezorgdienst bij consumenten aan huis plus afzet van regionale biologische producten naar andere boerderijwinkels en markten: op Eko-boerderij de Eerste is er veel te doen. Gerrit Marsman senior is duidelijk: "We staan open voor mensen die een initiatief hebben. We willen vriendelijk zijn voor dier, mens en milieu."
De vijf vennoten hebben een heldere taakverdeling. Schoonzoon en vennoot Erik Ploer stelt dat de heldere afspraken over verdeling van de inkomsten goed werken. "Iedereen houdt de uren bij die je werkt. Die uren gebruiken we ook als verdeelsleutel voor het resultaat na kosten en arbeidsbeloning. Zo kan je zelf kiezen of je een middag werkt of bijvoorbeeld iets met je kinderen gaat doen." Gerrit senior vult aan: "We zijn niet alleen familie en collega's, maar ook echt een gemeenschap." Op de twee aaneengesloten erven werken zo bijna 40 mensen (deel parttime) in de drie verschillende bedrijfsonderdelen. De bedrijfsonderdelen en de mensen die erin werken versterken en ondersteunen elkaar op allerlei manieren.
Fijnmazige distributie
De eenvoudige en heldere werkwijze hanteert Eko-boerderij de Eerste ook bij de succesvolle kleinhandel: fijnmazige distributie tussen zo'n 30 leverende biologische boeren in de regio naar zowel consumenten, andere boerderijwinkels, pakkettenbedrijven en markten. De Eerste slaagt in bezorgen in de korte keten, waar veel anderen het niet volhouden. "We willen kwaliteit leveren voor een goede prijs. Alle producten in onze winkel zijn gecertificeerd biologisch. Door het grote aandeel eigen teelt groenten en de korte logistieke lijntjes naar alle verschillende telers zijn versheid en prijsstelling aantrekkelijk voor onze klanten."
Prijsuitreiking
De uitreiking van Ekoland Innovatieprijs 2025 vindt plaats tijdens het openbaar gedeelte van de Biohuisdag op donderdag 27 februari, van 11.30 tot 17.00 uur, in de Essenburcht in Kootwijkerbroek. Bijwonen?
Klik hier om aan te melden voor de Biohuisdag.
De Ekoland Innovatieprijs is mede mogelijk gemaakt door vakblad Ekoland en uitgeverij Agrio, de Rabobank en Kopersporen.