De rechter heeft Greenpeace in het gelijk gesteld in de stikstofzaak. De rechtbank wees de overheid op haar verantwoordelijkheid gewezen: de stikstofaanpak schiet tekort en dat moet anders. Greenpeace: "Het is fantastisch nieuws voor de natuur – en daarmee voor ons allemaal. Want gezonde natuur is essentieel voor zuivere lucht, schoon drinkwater, voedselzekerheid én is onze bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering."
Foto: Maarten van Dijl/Greenpeace
Aanleiding tot de rechtszaak
Volgens Greenpeace heeft de overheid de natuur jarenlang in de steek gelaten. "Het resultaat? Bijna 90% van onze beschermde natuurtypen verkeert in matige tot slechte staat. Het aantal karakteristieke planten, insecten en vogels in stikstofgevoelige natuur is de afgelopen jaren in rap tempo gedaald. Ecosystemen raken uit balans en storten in. Zandverstuivingen, graslanden en heidevelden worden armer en stiller. Zonder snelle en ingrijpende maatregelen raakt de meest kwetsbare natuur mogelijk onherstelbaar beschadigd of kan zelfs verdwijnen. Tegelijkertijd worden boeren in onzekerheid gehouden, vastgezet in een landbouwsysteem dat overduidelijk niet werkt."
De overheid doet onvoldoende
"Jarenlang luidden zowel milieuorganisaties als wetenschappers de noodklok over de natuurcrisis, maar de overheid heeft te lang getreuzeld. Nog steeds is er geen goed plan om de stikstofuitstoot voldoende te verminderen. En dat is slecht nieuws voor de natuur en de boer. Want hoe langer wordt gewacht hoe ingrijpender de maatregelen straks zullen zijn."
Greenpeace heeft samen met andere natuur- en milieuorganisaties en wetenschappers de afgelopen jaren al heel veel oplossingen aangedragen voor het stikstofprobleem. Toch heeft de overheid nog steeds geen goed plan om de stikstofuitstoot voldoende en snel genoeg terug te dringen. Greenpeace voerde deze rechtszaak liever niet, maar volgens hen kunnen ze niet anders om nog te redden wat er te redden valt.
De stikstofuitstoot moet drastisch en snel naar beneden
Greenpeace eist dat de overheid de stikstofuitstoot drastisch en snel naar beneden brengt. Concreet betekent dat: voor eind 2025 mag er op minimaal 75 procent van de kwetsbaarste natuur (de Rode lijst van habitats) niet meer stikstof neerkomen dan dat die natuurtypen ecologisch gezien aankunnen. Voor andere natuur (de zogenaamde oranje lijst) geldt dat 90% onder deze grens moet worden gebracht voor eind 2030. De overheid heeft zelf doelen gesteld, die ook in de wet staan. Hun doelen zijn 40% van alle stikstofgevoelige natuur te beschermen tegen te veel stikstof in 2025 en 50% in 2030. Die doelen zijn voor Greenpeace de ondergrens van de rechtszaak geweest.
Het Besluit
De Haagse civiele rechtbank rekenen de landbouwminister Femke Wiersma en de rest van het kabinet zwaar aan dat zij het stikstofbeleid van Wiersma's voorganger Christianne van der Wal niet hebben opgevolgd. Het kabinet schrapte het landbouwtransitiefonds van 24,3 miljard euro en de gebiedsgerichte aanpak van Van der Wal, zonder daar nieuwe beleidsmaatregelen tegenover te stellen.
De resultaatverplichtingen worden niet als streefwaarden gekwalificeerd. De rechtbank in Den Haag wijst daar in haar vonnis van vandaag op: het gaat om een verplichting, dus de staat móét leveren.
Demeter komt met eerste reactie
Stichting Demeter was medeondersteuner van de door Greenpeace aangespannen rechtszaak. Directeur Bert van Ruitenbeek: "Wat ons betreft, is de enige juiste weg, de stikstofkraan dicht te draaien, ofwel de import van krachtvoer en het gebruik kunstmest drastisch terug te dringen. Zo komt de stikstof immers binnen in onze natuur, via de mest van een veel te grote veestapel en door onnodig gebruik van stikstof via kunstmest. Op naar een grondgebonden en chemievrije landbouw zou je zeggen en zorgen dat daar zoveel mogelijk boeren bij kunnen aansluiten."
"De biodynamische boeren hebben sinds jaar en dag een systeem met een grondgebonden veestapel (ofwel voer van eigen bodem) en gebruik van vlinderbloemige gewassen die stikstof uit de lucht in de bodem brengen. Zo laten deze boeren zien dat er prima opbrengsten kunnen worden gerealiseerd en tegelijk mooie boerennatuur kunt creëren, zonder de omgeving te belasten."
"Een inkopper, zou je zeggen. Maar dit kabinet is tot nog toe vooral het kabinet van de agro-industrie en niet van de boeren die wel degelijk willen verduurzamen. We zullen heel alert moeten zijn dat er niet weer allerlei tot mislukken gedoemde maatregelen genomen gaan worden, die gaan over 'technologische innovaties' om de veestapel zo min mogelijk in te krimpen, maar dat we echt gaan extensiveren. Ook dreigt er met dit kabinet met de BBB nog altijd een 'generieke korting' van de veestapel, waardoor zelfs boeren die het probleem niet hebben veroorzaakt en deel zijn van de oplossingen ook vee moeten inleveren. Dat kan de nekslag betekenen van de bio en biodynamische boeren en zou elk vertrouwen van boeren die in transitie willen gaan ondermijnen."
"Maar vandaag is vooral toch een felicitatie voor Greenpeace en een overwinning voor iedereen die begrijpt hoe groot het belang is van onze natuur! Voor frisse lucht, schoon drinkwater, voor biodiversiteit, voor voedselzekerheid en onze gezondheid."
Klik hier voor de volledige uitspraak
Voor meer informatie:
Stichting Greenpeace Nederland
Paul van Vlissingenstraat 10-E
1096 BK Amsterdam
020 6261877
www.greenpeace.org