Tholen - Directeur Bert van Ruitenbeek van Stichting Demeter opende op 20 november het wetenschappelijk congres in het cultuur- en congrescentrum Antropia op het landgoed De Reehorst in Driebergen, als markering van het 100-jarige bestaan van de biodynamische landbouw (bd-landbouw) in Nederland. De biodynamische landbouw heeft zich vanaf 1924 een vaste plaats verworven binnen het landbouwareaal in Nederland. De 220 bezoekers vertegenwoordigen de gehele biodynamische landbouw keten. Boeren, producenten, leveranciers en wetenschappers. De biodynamische 'toekomst' werd vertegenwoordigd door een aantal studenten van de Wageningen Universiteit en aantal jonge boeren die het boerenbedrijf van hun ouders gaan overnemen.
Klik hier voor de fotoreportage.
'Bert van Ruitenbeek opent op gepassioneerde wijze het congres'
Meer boeren, boeren dynamisch
Terug- en vooruitblikkend constateerde Bert dat landbouwwetenschappen, levenswetenschappen blijken te zijn. Het belang van een holistisch landbouwsysteem komt immers voort uit een visie op de mens in relatie tot de natuur en de kosmos, mede gebaseerd op de levensbeschouwing van de antroposoof Rudolf Steiner. Inmiddels zijn er ongeveer 150 boeren die in Nederland biodynamisch boeren. Wereldwijd is er sinds de laatste tien jaar een significante stijging te constateren van de biodynamische landbouw. Inmiddels zijn er 6.000 biodynamische boeren verspreid over 70 landen.
Ellen Winkel, auteur van het boek 'De aarde zal weer vruchtbaar zijn', plaatste de bd-landbouw in historisch perspectief
De historie van BD-landbouw
Ellen Winkel, auteur van het boek 'De aarde zal weer vruchtbaar zijn', gaf een historisch overzicht over het ontstaan van de biologisch landbouw in Nederland. Waarbij zij met name refereerde aan de rol die Marie Tak van Poortvliet (1871-1936) heeft gespeeld bij het ontstaan van deze, voor die tijd unieke landbouwvorm. Zij erfde op Walcheren landerijen en noemde het: Cultuur Maatschappij Loverendale. Gedurende haar leven heeft ze bepaald dat haar nalatenschap uitsluitend mag blijven bestaan als biodynamische landbouwbedrijven. Een naamloze vennootschap heeft ze daarom als enige erfgenaam gemaakt. Tegenwoordig heet de boerderij Loverendale Ter Linde en is gelegen tussen in de Zeeuwse polder tussen de dorpen Serooskerke, Vrouwenpolder en Oostkapelle.
45 jaar vergelijkend onderzoek
Het wetenschappelijke deel van het congres werd gestart door dr. Jurgen Fritz van de Universiteit van Kassel die een nieuw wetenschappelijk onderzoek presenteerde over de impact van toepassing van natuurlijke biodynamische veldpreparaten op het bodemleven en de plantengroei. Een belangrijke conclusie was dat de inzet van veldpreparaten een bodemkwaliteitsverbetering in termen van vruchtbaarheid van ruim 30% tot gevolg heeft. Daarbij werden de resultaten getoond van 45 jaar vergelijkend veldonderzoek van het Zwitserse onderzoeksinstituut FIBL, tussen gangbare, biologische en biodynamische teelten. Uit dat onderzoek is onder meer gebleken dat de verhouding van tussen de inzet van biodynamische landbouwmiddelen en de opbrengsten een stijgende lijn laat zien. Dit komt mede door de toegenomen consumenten, interesse en de ervaringen die zijn overgedragen door de pionierende boeren uit het verleden aan de nieuwkomers op de markt.
Dr Jurgen Fritz; "45 jaar bodemonderzoek heeft bewezen dat toepassing van preparaten positieve effecten heeft op de kwaliteit van de bodem."
"Jong en oud gaan goed samen"
Sociologe Charlotte Sederel gaf de bezoekers inzicht in de resultaten van het onderzoek dat door het Louis Bolk Instituut in samenwerking met de Universiteit Utrecht/Future Food Utrecht. Het onderzoek had tot doel vast te stellen wat de drijfveren en toekomstvisie zijn van meerdere generaties biodynamische boeren. Vooraf werd er verondersteld dat er sprake zou kunnen zijn van een sterke scheiding tussen zeer ervaren biodynamische boeren die als pioniers aan de wieg stonden van deze sector en door proefondervindelijk ondernemerschap de sector tot wasdom hebben weten te brengen, en de nieuwkomers die vanuit een meer wetenschappelijke theoretische basis biodynamisch zijn gaan boeren.
De jonge generatie; student aan de WUR, Lars Lamet: "Een brede kijk op duurzaamheid bevordert biodynamische landbouw.'
Deze assumptie bleek onjuist. Beide cultuurgroepen hebben meer overeenkomsten dan dat ze van elkaar verschillen. Weliswaar zijn er verschillen, maar die leiden niet tot een scheiding, maar veel meer tot een synergie tussen de ervaringsdeskundigheid en de nieuwe wetenschappelijke opvattingen. De nieuwe generatie biodynamische boeren streeft wel naar een hogere opbrengst van de output en vindt het belangrijk dat er meer over de kenmerken en voordelen van biodynamisch boeren met de rest van de wereld wordt gedeeld.
Interactie met de zaal
Tijdens de paneldiscussie tussen de sprekers en de aanwezigen in de zaal werden vragen gesteld over het nut en noodzaak van een wetenschappelijk onderzoek als tegelijkertijd wordt geconstateerd dat de uitkomsten van wetenschappelijke onderzoeken niet leiden tot een versnelling van de maatschappelijke acceptatie van bd-landbouw producten. Een tweede aspect was dat wetenschappelijk is aangetoond dat het toepassen van preparaten goede resultaten tot gevolg heeft, maar dat de uitkomsten van de metingen onvoldoende aanleiding zijn voor de niet bd-boerende boeren om om te schakelen. Bodemkundige en biologische boer Tom Saat appelleerde aan de 'wil' van de traditionele boer.
Links naar rechts. Dr Jurgen Fritz, Tom Saat, Dr Marianne Siegmund-Schultze en Dr Ilse Geijzendorff; "We moeten blijvend aandacht besteden aan wetenschappelijke onderzoeken want landbouwwetenschappen zijn levenswetenschappen."
Hij stelde zich op het standpunt dat als de 'wil' ontbreekt er ook geen mogelijkheden ontstaan om op een effectieve manier om te schakelen. De panelleden en de 'zaal' waren het zeer eens met het feit dat het omschakelen naar bd-landbouw meer is dan het uitdragen rationele argumenten bestaande uit onderzoeksresultaten. Omschakeling dient ook te worden gestimuleerd door het onderstrepen van de persoonlijke betekenis die het BD-boeren kan hebben. Naast het product vormen de geestelijke waarden voortkomend uit de levensbeschouwing van Rudolf Steiner belangrijke kenmerken voor de bestaande en de toekomstige bd-boeren.
Afsluitende workshops
De workshops die werden gehouden in de verschillende zalen van het Antropia werden goed bezocht. Er vonden levendige discussie plaats over verschillende deelonderwerpen van het biodynamische landbouwschap. Ruud Hendriks, Practor kringloop landbouw en docent bodemkunde Aeres Warmonderhof, ging in discussie met de deelnemers over het kennisniveau dat bd-landbouw heeft voorgebracht over bodemvruchtbaarheid.
De workshops werden als leerzaam ervaren
De overige workshops over gezondheid, plantenveredeling en toekomst en de markt werden geleid door respectievelijk; Dr. Prescilla Jeurink en Dr Ton Baars, emeritus hoogleraar Prof Edith Lammerts van Bueren en Astrid van Zon voorzitter van de Biodynamische Vereniging, en sociologe Charlotte Sederell samen met Tineke van den Berg voorzitter Stichting Demeter.
Toekomst
Tineke van den Berg, voorzitter van Stichting Demeter, sloot de dag af met een belangrijke boodschap: "Biodynamische landbouw mag nooit in de vergetelheid raken omdat de aarde en de mens levende mechanismen zijn die wij niet moeten laten verkommeren. Mede door het blijven zoeken naar verbinding tussen het product, de levensbeschouwing en de markt zorgen we er voor dat het de komende 100 jaar mogelijk blijft biodynamische landbouw succesvol te ontwikkelen."
De sprekers en workshop begeleiders werden uitgebreid bedankt en kregen biodynamisch geteelde bollen als dank
Klik hier voor de fotoreportage.
Voor meer informatie:
Bert van Ruitenbeek
Stichting Demeter
Diederichslaan 25d
3971 PA Driebergen
0343 522355
[email protected]
www.stichtingdemeter.nl