Biodiversiteit is essentieel voor de gezondheid van onze planeet en internationale samenwerking is cruciaal voor het behoud ervan. In deze context speelt het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (VBD) een centrale rol door wereldwijde doelen te stellen die landen leiden bij hun inspanningen om de biodiversiteit te beschermen en te herstellen. In de aanloop naar de Conferentie van de Partijen 16 in Colombia zijn landen druk bezig met het opstellen of bijwerken van hun Nationale Biodiversiteitsstrategieën en Actieplannen.
Agroberichten Buitenland schreef onderstaand artikel met Sanne Kruid, teamcoördinator bij het Nederlandse Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), die toezicht houdt op de Nederlandse betrokkenheid bij het VBD en aanverwante initiatieven.
Team Internationale Biodiversiteit van het Nederlandse ministerie van LVVN
Wat doe je voor werk?
"Ik ben teamcoördinator voor het team Internationale Biodiversiteit bij het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) in Den Haag. Dit betekent dat ik verantwoordelijk ben voor de Nederlandse betrokkenheid bij het VN-verdrag inzake biologische diversiteit (CBD). Daarnaast ben ik het aanspreekpunt voor het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES). Mijn team biedt ook ondersteuning aan de LVVN-raden op het gebied van biodiversiteit en natuurgerelateerde thema's."
Wat zijn het VBD en het IPBES?
"Het VBD werd ondertekend op de VN-Milieutop in Rio de Janeiro, Brazilië, in 1992 en trad in werking op 29 december 1993. Het is een wereldwijde overeenkomst die alle aspecten van biologische diversiteit behandelt: het behoud van biologische diversiteit, het duurzame gebruik van haar componenten en de rechtvaardige verdeling van de voordelen die voortvloeien uit het gebruik van genetische rijkdommen."
"Het IPBES fungeert als een interface tussen de wetenschappelijke gemeenschap en beleidsmakers, met als doel het gebruik van wetenschap in beleidsvorming te versterken. Het werd opgericht in april 2012 en is een onafhankelijk intergouvernementeel orgaan dat openstaat voor alle VN-lidstaten. IPBES biedt een belangrijke en solide wetenschappelijke basis over de toestand van biodiversiteit en ecosysteemdiensten, evenals beleidsopties."
Wat houdt het VBD in?
"Het verdrag stelt wereldwijde biodiversiteitsdoelen vast. Elk land maakt zijn eigen nationale plan, het Nationale Biodiversiteitsstrategieën en Actieplan (NBSAP), om de doelstellingen van het VBD te realiseren."
"Om de twee jaar, tijdens de vergaderingen van de Conferentie van de Partijen (COP), komen we samen om doelen te stellen, de voortgang te evalueren en te bespreken welke hulpmiddelen en richtlijnen nodig zijn om de doelen te implementeren."
"In 2022 stelde de COP 15 in Montreal het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework vast, waarin de doelstellingen voor 2030 worden geschetst met een visie voor 2050. Dit kader zal de leidraad vormen voor nationale plannen voor de uitvoering in de komende jaren, met als uiteindelijk doel een harmonieus samenleven met de natuur in 2050. Voor COP 16, die in oktober plaatsvindt in Colombia, moeten we ons NBSAP indienen en in februari 2026 moeten we verslag uitbrengen over ons zesde nationale voortgangsrapport over de uitvoering van het NBSAP."
"Bij elke komende COP zal worden geëvalueerd of de som van deze nationale plannen voldoet aan de doelen en streefcijfers van het raamwerk. Zo niet, dan zijn aanvullende maatregelen nodig en moeten deze plannen worden bijgewerkt. De COP is het hoogste politieke besluitvormingsorgaan van het Verdrag."
Wat vereist het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework?
"Het raamwerk omvat 23 actiedoelen die vrij breed zijn. Ze omvatten niet alleen de "donkergroene" gebieden met beschermde natuur, maar ook de integratie of mainstreaming van biodiversiteit in alle sectoren en op alle bestuursniveaus, als afspiegeling van een "hele overheid"- en "hele samenleving"-benadering."
"Daarnaast is er een specifiek doel gericht op bedrijven en financiële instellingen: het in kaart brengen van uw impact op en afhankelijkheid van biodiversiteit, met als doel deze om te zetten in positieve bijdragen of in ieder geval negatieve impact te verminderen. Er zijn ook financieringsdoelen: doel 18 richt zich op schadelijke milieuprikkels, terwijl doel 19 zich richt op het mobiliseren van voldoende middelen voor biodiversiteitsimplementatie."
Team EU bij de SBI4 in Nairobi
Welke inspanningen leveren Nederland en het ministerie van LVVN op het gebied van biodiversiteit?
"De toestand van de biodiversiteit in Nederland behoeft serieuze verbetering. Dit is niet verwonderlijk gezien onze hoge bevolkingsdichtheid. Daarnaast is land duur en wordt het voor veel verschillende doeleinden gebruikt."
"We boeken echter vooruitgang, vooral bij het stimuleren van de private en financiële sector om biodiversiteit te integreren in hun activiteiten. We doen dit deels via ons ministerie, maar veel sectoren bewegen zich ook proactief in de richting van meer natuurinclusieve praktijken, ondersteund door de Natuurinclusieve Agenda. Deze agenda stimuleert natuurinclusief denken en doen. Bovendien hebben onze programma's voor waterbeheer, zoals het Ruimte voor de Rivier-initiatief, een positief effect gehad op de biodiversiteit."
"Als onderdeel van de implementatie van het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework hebben we in kaart gebracht welke overheidssubsidies schadelijk zijn voor de biodiversiteit. Voor ons ministerie hebben we hier een voorlopige analyse van gemaakt, die gedeeld is met de Tweede Kamer. In samenwerking met de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling zijn rekenmethodes opgesteld, die bij meerdere ministeries zullen worden toegepast."
Op welke gebieden werken jullie internationaal samen?
"Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) doet toonaangevend werk voor het biodiversiteitsakkoord van de VN. Onder andere op het gebied van analyses: waar staan we nu en, als we doorgaan op de ingeslagen weg, wat betekent dat dan? Het ministerie ondersteunt PBL financieel om een gap-analyse uit te voeren die in kaart brengt of de optelsom van de nationale plannen inderdaad leidt tot het voldoen aan het Global Biodiversity Framework."
Je vertelde dat jouw team de landbouwconsulenten ondersteunt bij biodiversiteit- en natuurvraagstukken. Wat houdt die ondersteuning in?
"We merkten dat er bij de Landbouwadviseurs van het Nederlands Agrarisch Netwerk (LAN) behoefte was aan meer inhoudelijke kennis en thematische ondersteuning van collega's van LVVN die zich op nationaal niveau bezighouden met natuur en biodiversiteit, maar ook van degenen die betrokken zijn bij internationale verdragen. Omgekeerd is het voor onze nationale collega's bij LVVN essentieel om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in andere landen met betrekking tot hun aandachtsgebieden."
"Om het delen van kennis te bevorderen, hebben we een factsheet gemaakt met een aantal belangrijke gebieden waar de landbouwadviseurs aan kunnen werken, inclusief de contactgegevens van onze nationale collega's. Daarnaast hebben we dit jaar een projectoproep gedaan en op dit moment financieren we 11 projecten van landbouwadviseurs, voor een totaalbedrag van ongeveer € 261.000,-. Een voorbeeld: een project in Ivoorkust is gericht op het ondersteunen van de ontwikkeling van een nationaal biodiversiteitsplan dat is afgeleid van het Biodiversiteitsverdrag van de VN. Dit slaat prachtig een brug tussen het multilaterale en het bilaterale domein. We steunen ook een project dat zich richt op de biodiversiteit in wetlandgebieden in Mexico."
Sanne Kruid
Wat zijn jullie plannen voor de nabije toekomst?
"Nationaal zullen collega's zich richten op het Nederlandse nationale biodiversiteitsherstelplan, dat een vereiste is van de Europese Natuurherstelwet en in 2026 ontwikkeld moet zijn. Het doel is om ervoor te zorgen dat ten minste 20% van de land- en zeegebieden in de EU wordt hersteld, oplopend tot 80-90% in 2050."
Dat is een aanzienlijke inspanning
"Het is inderdaad een omvangrijke onderneming, die we niet alleen kunnen uitvoeren. Daarom gaan we samenwerken met regionale en lokale overheden, die een cruciale rol spelen in het milieubeheer in Nederland. De verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid ligt primair bij de provincies, terwijl het ministerie van LVVN wel kan sturen maar niet uitgebreid kan voorschrijven. Provincies en gemeenten zijn dan ook nauw betrokken bij het opstellen van nieuwe wetgeving en bij de EU-processen en de positie van Nederland daarin. Uiteindelijk zijn het de provincies die deze maatregelen uitvoeren, terwijl het ministerie een meer toezichthoudende, ondersteunende en faciliterende rol inneemt."
Waarom zou Nederland zich bezighouden met biodiversiteit in het buitenland?
"Ten eerste omdat biodiversiteit geen grenzen kent. Ten tweede hebben we een aanzienlijke ecologische voetafdruk in het buitenland door onze productie-, consumptie- en handelspatronen. Bovendien klinkt het misschien contra-intuïtief, maar juist op gebieden als stikstofuitstoot, waar Nederland moeite mee heeft, is er veel kennis en expertise om te delen met andere landen. Het Planbureau voor de Leefomgeving en Wageningen University & Research kunnen belangrijke bijdragen leveren. De Nederlandsche Bank loopt voorop als het gaat om het in kaart brengen van effecten en afhankelijkheden van biodiversiteit. Onze ervaringen geven ons waardevolle inzichten in wat werkt en wat niet."
"Tegelijkertijd hebben wij als ontwikkeld land de verantwoordelijkheid - zeker gezien onze grote historische voetafdruk - om andere landen te helpen zich duurzamer te ontwikkelen dan wij hebben gedaan. Bovendien kunnen we van andere landen leren, vooral op gebieden als verzilting, waar mediterrane landen veel meer ervaring hebben dan wij."
"Daarnaast blinken we uit in waterbeheer en natuurgerichte oplossingen, maar missen we expertise in niet-watergerelateerde natuurgerichte oplossingen. Het Nederlands Agrarisch Netwerk kan hier een belangrijke rol in spelen. Ik ben erg blij met het enthousiasme van het netwerk en zie veel potentie in het verbinden van landbouw- en natuuragenda's."
"Alleen samen, collectief, met alle overheden en de hele samenleving, nationaal en internationaal, kunnen we het doen."
Tekst en foto's: Agroberichten Buitenland