Zowel de duurzame energievoorziening van woonwijken en bedrijven, als het behalen van de klimaatdoelen komen in gevaar als het kabinet geen haast maakt met natuurinclusieve schone energie. Dat is vandaag de urgente oproep aan minister Hermans, van Klimaat en Groene Groei, van een coalitie bestaande uit de Natuur en Milieufederaties, Bouwend Nederland, NVDE, Natuur & Milieu, Holland Solar en het Solar Research Programme van Wageningen University & Research. "Jarenlang is er onvoldoende gebruik gemaakt van de potentie die een multifunctionele inrichting van zonneparken biedt. Simpel gezegd stond te vaak de hoeveelheid energie die opgewekt kon worden centraal, in plaats van natuurinclusiviteit. Natuurinclusieve energieparken kunnen juist op meer steun van de omgeving rekenen en dat draagt bij aan de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen", betoogt Annie van de Pas, directeur van de Natuur en Milieufederaties.
Van de Pas: "De primaire focus op maximale energieproductie moet nu omgezet worden in het benutten van kansen om functies te combineren en energieprojecten een positieve impact te laten hebben op de natuur en de kwaliteit van de leefomgeving. Daarom roepen wij minister Hermans op om snel maatregelen te nemen."
© Paulus Rusyanto | Dreamstime.com
Eén van de oplossingen is het realiseren van multifunctionele energieprojecten zoals de Energietuin in Assen, waar vandaag het symposium Expeditie Energietuinen plaatsvindt. Een zonnepark waarin het karakteristieke coulissenlandschap niet aangetast wordt, maar juist versterkt. Waar ruimte gegeven wordt aan toekomstige natuur. Waar de omgeving nauw bij betrokken is en de baten lokaal terugvloeien. Waar natuur, landschap, recreatie, participatie en educatie worden gecombineerd.
De coalitie benadrukt dat er legio mogelijkheden zijn om energieopwekking te combineren met bijvoorbeeld het versterken van de biodiversiteit en projecten waar wind, zon en opslag worden gecombineerd. Ook inzetten op Agri-PV, de combinatie van duurzame landbouw en het opwekken van zonne-energie, behoort tot de mogelijkheden.
Wat kan wél
Van de Pas: "In de troonrede riep de koning op om te kijken naar wat wél kan. Onze oproep aan minister Hermans is om de daad bij het woord te voegen. Faciliteer en coördineer." De coalitie wil dat multifunctionaliteit bij energieopwekking centraal komt te staan en de regel wordt. Innovatiesubsidieregelingen moeten passend gemaakt worden voor projecten waarbij overheden, burgers en private partijen samenwerken. Het kwaliteitsbudget voor ecologie en landschapskwaliteit bij wind- en zonneparken moet worden verhoogd en meerjarig verlengd worden. De kansen voor grondeigenaren op het platteland kunnen benut worden door zonnepanelen te combineren met bijvoorbeeld gewasbescherming.
Impasse doorbreken
Van de Pas: "Het beleid is momenteel te versnipperd. In de 12 provincies, 30 regionale energiestrategieën en 340 gemeenten is men aan het worstelen. Het wiel hoeft niet telkens opnieuw uitgevonden te worden. Met voorbeeldprojecten, zoals de Energietuinen, laten we zien dat het kan en dat het toepassen van slimme beleidsregels hard nodig is. Doordat wij als coalitie nu onze kennis en krachten bundelen, reiken we onze handen uit naar de minister om samen te werken. Laten we de impasse rondom woningbouw, natuur, bedrijvigheid en de opwekking van energie doorbreken. Door samen te werken kunnen we nieuwe energiehubs en financieringsconstructies realiseren, de 35 Terawatt-uur uit het klimaatakkoord halen en de biodiversiteit verbeteren."
Randvoorwaarden voor versnelling
De coalitie is ervan overtuigd dat een betere kwaliteit van onze leefomgeving, klimaatadaptatie en natuurherstel hand in hand kunnen gaan met woningbouw en behoud van bedrijvigheid. Concrete maatregelen voor natuur, omgevingskwaliteit en multifunctionaliteit verschillen van project tot project, maar vormen randvoorwaarden voor versnelling van de energietransitie.
Misvatting
Volgens de coalitie is het een misvatting dat initiatiefnemers van nieuwe zon- en windparken vanuit de businesscase genoeg middelen hebben om hoogwaardige natuurinclusieve projecten te realiseren. Van de Pas: "Zelfs de goede stap om de regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) natuurinclusiever te maken, lost het probleem van de steeds duurdere grondprijzen, grondstoffenprijzen, arbeids- en materiaalkosten en hogere rentetarieven niet op. Hierdoor kunnen de natuurinclusieve projecten, waar wel lokaal draagvlak voor is, vaak niet rond gerekend worden en dat is onacceptabel."
Puck Sanders, belangenbehartiger duurzaamheid bij Bouwend Nederland: "Om onze bedrijven en huishoudens te verduurzamen is er meer schone energie nodig. Daarvoor moeten meer zon- en windparken worden gebouwd. Door het ontwerp van die projecten beter aan te passen aan de omgeving ontstaat er meer maatschappelijke acceptatie. Die hebben we nodig om de energietransitie te versnellen."