Keukenresten, (berm)maaisel, blad, snoeisel? Al dit organische materiaal is goud in de ogen van Philippe van der Grinten, eigenaar van Protanso. Hij is sinds 2011 adviseur, spreker en procesbegeleider op het gebied van bokashi; een techniek waarmee je snel en gemakkelijk groenstromen door middel van fermentatie zacht maakt om het aan de bodem te kunnen geven.
Op het snijvlak van landbouw en duurzaamheid is er een kleine revolutie gaande, eentje die letterlijk en figuurlijk wortel schiet in de bodem. Bokashi – een eeuwenoude techniek die zijn oorsprong vindt in Japan – is bezig aan een gestage opmars in Nederland, en het is niet moeilijk te zien waarom. Deze fermentatietechniek, waarmee groenafval wordt omgezet in een rijke, voedzame bodemverbeteraar, past perfect binnen het gedachtegoed van circulariteit. Het idee? In plaats van organisch materiaal te zien als afval wat je moet zien kwijt te raken, zien we het als een grondstof die bijdraagt aan de cyclus van groei en bloei.
Bokashi biedt een aantrekkelijk alternatief voor compost, een andere methode van verwerken die reeds jarenlang wordt gebruikt. Waar composteren maanden kan duren en regelmatig omzetten vereist, is bokashi snel, efficiënt en eenvoudiger in gebruik. Bovendien behoudt bokashi meer van de oorspronkelijke stoffen in het organisch materiaal, wat zorgt voor een groter profijt voor de bodem. Het gaat daarbij vooral om de koolstof. Dat maakt het een uitstekende optie voor iedereen die op zoek is naar een snellere, minder arbeidsintensieve manier om groenstromen om te zetten in iets waardevols. Het betekent ook dat gemeenten en terreinbeheerders hun groenstromen direct bij de boer kunnen inzetten, zonder een gang naar een composteerbedrijf.
Met de officiële lancering van Protanso - Bodem & Bokashi, een bedrijf dat voortkomt uit het Provinos, wordt bokashi niet alleen gepromoot, maar ook actief toegepast om een revolutie in bodembeheer te ontketenen. Protanso heeft als missie om de toekomst van landbouw en groenbeheer te veranderen, en bokashi staat hierbij centraal. "De tijd was rijp om de bokashi tak van Provinos los te maken." zegt Philippe van den Grinten, oprichter van Protanso, "Ons huidige landbouwsysteem en groenbeheer schreeuwt om verandering en ik wil met volle toewijding deze veelbelovende aanpak gaan inburgeren. Vooral ook omdat zorg voor een gezonde bodem door iedereen wordt herkend als extreem belangrijk in deze transitie. Dat is de reden dat ik Protanso ben gestart."
Philippe is al sinds 2011 bezig met bokashi. Wat begon als een experiment in zijn eigen tuin, groeide al snel uit tot een grote passie. Met de jaren ontwikkelde hij zich tot een expert in het veld: eerst als adviseur en spreker, later als uitvoerder en procesbegeleider voor gemeenten, terreinbeheerders en agrariërs. Zijn ervaring en enthousiasme voor bokashi zijn de drijvende kracht achter Protanso. "In de afgelopen jaren heb ik gezien hoe groot de impact van bokashi kan zijn in en op de bodem," vertelt Philippe. "Of het nu gaat om het verbeteren van de bodemstructuur of het ondersteunen van het bodemleven, de resultaten zijn indrukwekkend. Alleen al het aantal wormen dat je toe ziet nemen spreekt tot de verbeelding."
Uitleg over bokashi aan boeren en terreinbeheerders tijdens bezoek aan melkveehouder Giel Reintjes in Gennep (Foto: Renzo den Bekker).
Maar bokashi is meer dan alleen een andere manier om organisch materiaal te verwerken. Het draagt bij aan een oplossing voor enkele van de meest urgente uitdagingen binnen de landbouw. De belangrijkste daarvan zijn de opbouw van organische stof en het verminderen van stikstofuitstoot. In plaats van te kijken naar wat er allemaal misgaat, willen we bij Protanso de focus leggen op wat er mogelijk is. Bokashi helpt stikstof op een natuurlijke manier vast te leggen in de bodem, waardoor de noodzaak voor kunstmest en chemische middelen wordt verminderd. Dat betekent gezondere gewassen, een vitalere bodem en minder schadelijke stoffen die in onze leefomgeving terechtkomen.
Of het nu gaat om boeren die de bodem van hun akkers willen ondersteunen, gemeenten die hun maaisel en blad lokaal willen inzetten als grondstof, of particulieren die hun tuin een boost willen geven, bokashi biedt een oplossing die simpel, effectief en – misschien wel het mooiste van alles – volkomen natuurlijk is. Protanso wil laten zien dat duurzame keuzes niet alleen mogelijk zijn, maar ook economisch haalbaar en sociaal verantwoord.
Met een achtergrond in de landbouw en veehouderij heeft Protanso de overstap gemaakt om zich volledig te richten op bokashi en de voordelen die het biedt voor bodemgezondheid en duurzaamheid. Deze verschuiving komt voort uit een diepe overtuiging dat de toekomst van landbouw circulair moet zijn, met zo min mogelijk input van buiten het bedrijf. "We hebben geleerd dat de gezondheid van de bodem de gezondheid van ons allemaal beïnvloedt," aldus Philippe. "En bokashi is een geweldige manier om die gezondheid te ondersteunen."
De naam Protanso is zorgvuldig gekozen en weerspiegelt de kernwaarden van het bedrijf. "Pro" staat zowel voor professioneel als ergens voorstander van zijn, terwijl "Tanso" het
Japanse woord is voor koolstof – het element dat aan de basis staat van al het leven op aarde. Koolstof is de cruciale bouwsteen in de kringloop van al het leven, en bokashi speelt een rol in het behouden en versterken van koolstof in dit systeem.
De lancering van Protanso past bij een nieuw hoofdstuk in de Nederlandse agrarische sector. De trend naar duurzame landbouw wint wereldwijd aan kracht, en ook in Nederland zijn we getuige van een groeiende beweging richting circulaire en duurzame landbouwpraktijken. Deze benaderingen richten zich vaak in eerste instantie op het herstellen van de bodem, het bevorderen van biodiversiteit en het minimaliseren van externe inputs zoals kunstmest en pesticiden. Het doel is om landbouwsystemen te creëren die zichzelf in stand houden en de ecologische balans versterken.
In de komende maanden staan er tal van activiteiten en workshops gepland waarin bokashi en het idee van circulair terreinbeheer centraal staan. De lancering van Protanso is slechts het begin. "We nodigen iedereen uit om met ons mee te doen," zegt Philippe met een glimlach. "Laten we samen de bodem weer gezond maken en een circulaire toekomst creëren."
Voor meer informatie:
Protanso
[email protected]
www.protanso.nl