De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft inmiddels beslag gelegd op ruim 16.500 fatbikes. Het gaat om ongekeurde bromfietsen met het uiterlijk van een fatbike, die als elektrische fietsen te koop (zouden) worden aangeboden. Deze illegale bromfietsen zijn afkomstig van meerdere Chinese fabrikanten. De ILT heeft de invoer hiervan in de Rotterdamse haven tegengehouden.
Daarnaast heeft de inspectie zo'n 1.000 ongekeurde bromfietsen in beslag genomen bij de distributiecentra van een Nederlandse aanbieder. De inbeslagname is onderdeel van het onderzoek dat de ILT sinds juli 2024 verricht. Na afronding van het onderzoek wordt het dossier overgedragen aan de officier van justitie van het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie.
Snelheid zelf te manipuleren
De inspectie waarschuwt dat een ongekeurde bromfiets niet met een simpele druk op de knop of software-update opeens wél voldoet aan de wettelijke eisen van een elektrische fiets. De fatbikes die te hard gaan, hebben vaak al een te sterke motor en andere technische eigenschappen van een bromfiets. De prestaties van deze illegale bromfietsen zijn via manipulatie begrensd. Consumenten denken daardoor een elektrische fiets te kopen, terwijl het feitelijk een bromfiets (fatbike) is. Met bijvoorbeeld een code of een app kan de verkoper of gebruiker zelf heel gemakkelijk de fatbike manipuleren. De snelheid kan dan oplopen tot soms wel 35 tot 45 kilometer per uur. Frame, remmen en banden zijn niet getest op en gemaakt voor dit soort snelheden. Dit leidt tot gevaarlijke situaties met een groot risico op ongelukken en letsel.
Sjoemelbromfiets
Volgens de ILT kan je niet van jongeren en hun ouders verwachten dat zij het verschil zien tussen een elektrische fiets en een illegale bromfiets. Als zij de deur uitlopen met een sjoemelbromfiets terwijl ze denken een elektrische fiets te kopen, dan komt dat door de sector zelf. Want fabrikanten, importeurs en verkopers moeten ervoor zorgen dat de voertuigen voldoen aan de wettelijke regels, voordat ze worden verkocht.
Verkoop via officiële handel
Hoewel er ook fatbikes zijn die voldoen aan de regels voor elektrische fietsen, ziet de ILT dat een groeiend aantal goedkopere, onveilige en ongekeurde bromfietsen wordt aangeboden op de Nederlandse markt. De ILT vindt het van maatschappelijk belang dat deze illegale bromfietsen zo snel mogelijk uit ons straatbeeld verdwijnen. En dat begint door de verkoop ervan via de officiële handelskanalen een halt toe te roepen.
Fiets of bromfiets?
Een fatbike is geen speciale categorie voor de wet. Het zegt alleen iets over een uiterlijk kenmerk van een tweewielig voertuig: het heeft onder andere brede banden. Aan de buitenkant is vaak niet te zien of het gaat om een elektrische fiets of een bromfiets. In welke categorie het voertuig valt, hangt af van de technische kenmerken. Voor bromfietsen zijn er bestaande wettelijke regels: (type)goedkeuring, kenteken, WA-verzekering, helm- en rijbewijsplicht (16 jaar).
Het probleem ontstaat als een fatbike wordt verkocht als elektrische fiets, maar volgens de technische eigenschappen en prestaties een bromfiets is.
Het is een bromfiets als de fatbike één of meer van de volgende zaken kan:
- Harder gaat dan 25 kilometer per uur. Bijvoorbeeld omdat de gebruiker of de aanbieder heel gemakkelijk zelf de snelheid kan verhogen naar boven de 25 kilometer per uur. Dit kan onder andere door het intoetsen van een code in een menu. Hierdoor wordt een hogere snelheid vrijgegeven en stopt de trapondersteuning niet bij 25 kilometer per uur.
- Een vermogen heeft van meer dan 250 Watt.
- Zonder te trappen harder gaat dan 6 kilometer per uur. Bijvoorbeeld door middel van een gashendel.
Toezicht ILT op fatbikes
De ILT is markttoezichthouder op voertuigen waarbij een (type)goedkeuring verplicht is, zoals bromfietsen. Bromfietsen moeten voldoen aan de vereisten in de Europese Verordening 168/2013 voordat deze in op de Nederlandse markt worden aangeboden.