"Jongeren die vaker biologische voeding eten, hebben meer gifstoffen in hun bloed en urine." Die opmerkelijke vaststelling komt uit een nog te verschijnen studie van kankerexpert Nick Van Larebeke. Betekent dat dan dat biologische voeding ongezond is? Van Larebeke pleit voor verder onderzoek. Naar aanleiding van de gisterenavond uitgezonden reportage van Ter Zake over dit onderzoek plaatste BioForum Vlaanderen de volgende reactie op LinkedIn:
"Gisteren bracht Ter Zake een volgens ons ongenuanceerde reportage over de link tussen gezondheid en biologische voeding. Uit een nog niet gepubliceerd onderzoek zou blijken dat de inwendige blootstelling aan enkele schadelijke stoffen groter is bij biologische eieren en zuivel. Her en der zijn er twijfels over de onderzoeksmethode (die gebaseerd is op een bevraging). Het grootste probleem is dat de bio-boer hier vooral slachtoffer is van de historische vervuiling in Vlaanderen. Dat is cynisch, wetende dat zij er als eerste alles aan doen om zulke vervuiling te vermijden."
Lees hieronder de volledige reactie van BioForum Vlaanderen, die op de eigen website gepubliceerd is.
"Biologische landbouw is het slachtoffer van historische vervuiling"
Ter Zake bracht gisterenavond een reportage met de vraag: is biovoeding ongezond? Deze wat misleidende titel gaat naar ons gevoel te weinig in op de oorzaak van het probleem: de historische verontreiniging van Vlaanderen.
Tussen 2016 en 2020 monitorde onderzoeker Nick Van Laerebeke het eetgedrag van zo'n 600 Vlaamse jongeren. Daarna onderzochten ze welke milieuvervuilende stoffen er terug te vinden waren in hun bloed en urine. Uit dat onderzoek blijkt nu dat de inwendige blootstelling aan enkele van die schadelijke stoffen groter is bij biologische eieren en zuivel.
Voor alle duidelijkheid: het gaat om statistisch significante verschillen en ze zijn enkel te vinden bij biologische zuivel, eieren, noten en zaden. Die nuance ontbreekt grotendeels in de Ter Zake-reportage, waar er vooral in het begin gesproken wordt over biologische groenten en fruit. Pas laat in de reportage wordt duidelijk gemaakt dat het probleem niet bij die producten ligt. Maar zelfs dan wordt het nog herhaald, ook bij onderzoeker Nick Van Laerebeke, die het heeft over planten. Als belangenorganisatie van de bio-sector betreuren we die onprecieze formuleringen in de reportage.
Gevonden stoffen niet afkomstig uit bio-teelt
Belangrijk om te weten is over welke stoffen het gaat. Het gaat over zogenaamde 'Forever Chemicals', oorspronkelijk afkomstig uit industrie en gangbare landbouw, die door hun chemische samenstelling niet of heel traag afbreken in de natuur. Een deel van deze stoffen zijn al jaren verboden – met DDT als bekendste voorbeeld – maar zitten in heel Vlaanderen nog altijd in de lucht, het water en de bodem. Omdat ze zo moeilijk afbreken, stapelen ze zich op, zowel in de natuur als in dierlijke en menselijke weefsels. Onzichtbaar, maar ook niet meer weg te krijgen.
Geen van deze stoffen zijn toegelaten of worden gebruikt in de biologische landbouw, maar we zijn er wel het eerste slachtoffer van. Hoe dat zit? De bio-sector hecht veel belang aan dierenwelzijn en wil dus dat dieren hun natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Op biologische bedrijven zitten kippen en koeien dus niet opgesloten in stallen, maar hebben ze toegang tot een buitenloop of weide, waar ze in de bodem kunnen scharrelen of grazen.
"Bio kwetsbaarder voor historische vervuiling"
De bio-sector is dus erg kwetsbaar voor de historische vervuiling in de bodem. Dat is vooral heel zuur voor al die biologische ondernemers die er door hun manier van werken alles aan doen om vervuiling te vermijden. Hetzelfde fenomeen zagen we tijdens de PFOS-crisis, toen biologische pluimveehouders hun kippen moesten ruimen omdat de uitloop dicht in de buurt van de 3M-fabriek lag.
Hoewel het onderzoek voor sommige milieuvervuilende stoffen in het nadeel van bio speelt, mag de conclusie niet zijn dat we minder biologisch moeten produceren en eten. Dat is het kind met het badwater weggooien, want biologische landbouw heeft natuurlijk nog heel wat voordelen op het vlak van biodiversiteit, dierenwelzijn en bodem. Belangrijk blijft om het hele plaatje te zien. We kunnen de vergelijking maken met borstvoeding, waar een hoog gehalte aan pcb's niet opweegt tegen de voordelen. De stoffen die de onderzoekers teruggevonden hebben, zijn te wijten aan de omgevingsvervuiling. En die krijg je ook binnen als je geen bio consumeert.
Laat ons niet dezelfde fouten maken
Belangrijk is ook dat het onderzoek niet rechtstreeks bio-voeding onderzocht, maar de aanwezigheid van de stoffen in personen die naast bio-voeding ook gewoon leven en werken. EFSA-rapporten van pesticidemonitoring tonen systematisch aan dat op bio-voeding minder pesticidenresiduen aanwezig zijn. Op 80% van de bio-stalen worden geen residuen aangetroffen.
De biologische sector is met andere woorden vooral het slachtoffer van een jarenlang gebrek aan aandacht voor omgevingsvervuiling in Vlaanderen en fungeert als kanarie in de koolmijn. Laten we niet opnieuw dezelfde fouten maken en in de plaats daarvan kiezen voor een landbouw met minder inputs als chemische pesticiden of kunstmest. En pak als overheid ook andere vervuilingsbronnen aan, uit bijvoorbeeld de industrie. Ook vandaag wordt zulke vervuiling nog te vaak gezien als een bijproduct van economische vooruitgang, terwijl het eerder de toekomst hypothekeert. Vorige zomer nog waren enkele wachtbekkens voor drinkwater in West-Vlaanderen niet bruikbaar omdat het water te veel pesticiden bevatte.
Als het op termijn helemaal onmogelijk wordt om in Vlaanderen gezonde, kwaliteitsvolle bio-voeding te produceren, kunnen we dat moeilijk vooruitgang noemen. Het wordt tijd dat de grond van dat probleem wordt aangepakt.
Reactie Lieve Vercauteren, BioForum
Op de website van VRT geeft Lieve Vercauteren namens BioForum aan dat ze gelooft dat bio nog altijd gezonder is dan traditionele landbouwproducten. En dat de stoffen die de onderzoekers teruggevonden hebben, te wijten zijn aan de omgevingsvervuiling. En die krijg je ook binnen als je geen biologische producten consumeert. "De nadelen van de stoffen die nu teruggevonden worden, wegen niet op tegen de vele voordelen van bio-voeding, tegen de vele goede stoffen die je door bio binnenkrijgt. Het is jammer dat die stoffen erin zitten, dat die er vaker in bio-landbouw in zitten, maar het zijn stoffen die we ook via andere kanalen wel binnenkrijgen. Ik hoop dat de mensen die nu bio consumeren daar kunnen doorkijken en zich toch bewust blijven van de waarde die bio-producten hebben."
Lieve Vercauteren
Klik hier voor het volledige bericht van VRT omtrent de reportage.
Voor meer informatie:
Annick Cnudde
BioForum Vlaanderen
Tel.: +32 496 234170
[email protected]
www.bioforum.be