Tijdens het webinar op hoog niveau 'Safeguarding long-term food security' presenteerde TP Organics, het Europese Technologieplatform voor Onderzoek & Innovatie op het gebied van biologische landbouw en agro-ecologie, afgelopen dinsdag officieel zijn nieuwe beleidsbrief over voedselzekerheid en biologische en agro-ecologische landbouw. De Russische oorlog tegen Oekraïne heeft voedselzekerheid in het middelpunt van het politieke debat geplaatst. Maar om voedselzekerheid op lange termijn te bereiken, moeten we onze voedselproductiesystemen opnieuw bekijken, zodat ze minder afhankelijk worden van externe inputs (fossiele brandstoffen, synthetische pesticiden en meststoffen, geïmporteerd veevoer, enzovoorts). Hoewel er wereldwijd genoeg voedsel wordt geproduceerd, kan de voedselzekerheid in gevaar komen door sommige intensieve landbouwpraktijken, ongelijke voedselverdeling en inkomensongelijkheid, in combinatie met inflatie/stijging van voedsel- en energiekosten.
Dr. Helmut Burtscher-Schaden, Pesticides and Chemistry Campaigner bij GLOBAL 2000 (Friends of the Earth, Oostenrijk), is een prominente figuur van de Europese beweging om glyfosaat te vervangen door milieuvriendelijke alternatieven en is plaatsvervangend vertegenwoordiger van het Europese burgerinitiatief Save Bees and Farmers. Hij kwam als eerste aan het woord en wees op de misleidende verhalen van de agro-industriële lobby over de giftigheid van pesticiden in conventionele en biologische landbouw tegen de achtergrond van de door de Europese Commissie voorgestelde verordening over het duurzame gebruik van gewasbeschermings-middelen (SUR) en het biologische actieplan van de EU. "In het licht van de huidige crisis is er geen alternatief voor het verminderen van het gebruik van pesticiden en het herstellen van de biodiversiteit. De uitfasering van het gebruik van synthetische pesticiden wordt gesteund door de Europese burgers zelf. De medewetgevers moeten gehoor geven aan de oproep van de Commissie om snel ambitieuze afspraken te maken over hun wetgevingsvoorstellen die de ambitie van de burgers in wetgeving omzetten." Burtscher-Schaden voegt hieraan toe: "De meest schadelijke pesticiden moeten in de eerste plaats worden verboden. Daarvoor hebben we een zinvolle risico-indicator nodig die de huidige contraproductieve indicator HRI-1 vervangt."
Tweede expert Felix Wäckers, directeur R&D bij Biobest Group en lid van de TP Organics Steering Committee bracht het bewijs in dat zelden gepubliceerd wordt, namelijk dat pesticiden zelfs de productiviteit kunnen verlagen: "Er spelen hier twee mechanismen: Het ene is dat het gebruik van pesticiden plaagproblemen kan verergeren door geleedpotige roofdieren te elimineren die normaal gesproken plaagorganismen bestrijden. Dat dit de opbrengst in gevaar kan brengen, heb ik vorig jaar tijdens een proef bij een commerciële uienteler vastgesteld. De teler gebruikte zijn gebruikelijke vier chemische behandelingen tegen trips in zijn gewas, behalve in een hoek waar ik hem vroeg geen pesticiden te gebruiken. Aan het einde van het seizoen liep de tripsschade in het chemisch behandelde deel uit de hand, terwijl het onbehandelde deel groen bleef en 15% meer opbrengst had." Hij verwacht deze resultaten binnenkort te publiceren.
De toekomstverkenning 'European Pesticide-Free Agriculture in 2050' toont aan dat biologische en agro-ecologische praktijken boeren minder afhankelijk maken van pesticiden en de productiviteit van gewassen en de winstgevendheid van boerderijen behouden, terwijl ze de impact van plagen en ziekten helpen voorkomen.
Olivier Mora, coördinator toekomstplanning bij het Franse onderzoeksinstituut voor landbouw, voedsel en milieu, INRAE: "Onze scenario's en simulatieresultaten laten zien dat een Europese overgang naar chemische pesticidenvrije landbouw mogelijk en haalbaar is. Dit vereist een sterke betrokkenheid van alle actoren in de voedselketen, die verder gaat dan teeltsystemen, veranderingen in de hele voedselvoorzieningsketen en voedselmarkten en een samenhangend Europees overheidsbeleid op het gebied van landbouw, voedsel, gezondheid, milieu en handel om de overgang te ondersteunen. Dergelijke scenario's zijn niet alleen een sectorale kwestie, maar een maatschappelijke keuze en een wereldwijde milieukeuze."
Om van een agro-ecologisch Europa een realiteit te maken, moeten we voedselverspilling en consumptie/diëten aanpakken. Het beleidsdocument en de drie bijbehorende infografieken laten duidelijk zien dat duurzame voedselzekerheid systeemverandering vereist en een paradigmaverschuiving van het bekrompen 'feed the world'-verhaal naar diverse, circulaire en holistische agro-ecologische systemen. Biologische landbouw laat zien dat het mogelijk is om voldoende voedzaam voedsel te produceren en tegelijkertijd de biodiversiteit te behouden, koolstof in de bodem op te slaan en onze voedselproductie weerbaarder te maken tegen de toenemende gevolgen van klimaatverandering. In het Middellandse Zeegebied hebben miljoenen mensen deze zomer van dichtbij gezien hoe extreme hitte eruit ziet. Onder extreme klimaatomstandigheden is zelfs aangetoond dat biologische en agro-ecologische methoden productiever zijn dan conventionele methoden, dankzij het herstel van de organische stof in de bodem en de weerstand tegen droogte.
Luca Colombo, secretaris-generaal bij FIRAB en lid van de TP Organics Advisory Board, roept op om de beperkte focus op opbrengsten te verruimen en een groter voedselsysteemperspectief te hanteren en om nieuwe en meer functionele benaderingen van voedselzekerheid aan te nemen die duurzaamheid en agency als extra dimensies omvatten, zoals voorgesteld door het panel van deskundigen op hoog niveau (HLPE) van het Comité voor Wereldvoedselzekerheid (CFS).
In de beleidsbrief worden 5 belangrijke aanbevelingen gedaan voor de voedselzekerheid in de EU:
- Zet een sterke wet op SUR ('Sustainable Use of pesticides Regulation'), natuurherstel en bodemmonitoring op;
- Verhoog de steun voor biologische landbouw om 25% biologische landbouwgrond in Europa te realiseren;
- Verminder voedselverspilling en -verlies;
- Consumeer minder maar betere dierlijke producten;
- Duurzaamheid en methodes opnemen in de definitie van voedselzekerheid, alle actoren erbij betrekken en een echte kostenberekening invoeren.