Sinds begin dit jaar is Douwe Monsma, na het afzwaaien als voorzitter van Biohuis, voorzitter van Stichting EKO geworden. Het EKO-keurmerk loopt als een rode draad door zijn bestaan als biologische teler heen. Wat drijft hem om zich in te zetten voor het oer-Nederlandse keurmerk van de Nederlandse 'ekologische' landbouw in Nederland? Je leest het in dit uitgebreide interview.
Douwe Monsma. Bron: Stichting EKO
Eerste EKO-ervaring
Wat beschouw je als het belangrijkste moment voor de biologische sector in de afgelopen 33 jaar?
"Ik ben in 1990 gestart als biologische boer op NZ27, een perceel dat destijds door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders beschikbaar was gesteld voor biologische landbouw. Als bestuurder van Stichting EKO-merk Controle (SEC) maakte ik de overgang mee van het private EKO-keurmerk naar het publiekrechtelijke Skal, waarna het EKO-keurmerk verder ging als nationaal keurmerk voor de Nederlandse biologische boeren en handel die aan de EU-wetgeving voldeed. Dat is een ingrijpende gebeurtenis geweest voor de sector. Maar dat realiseer je je pas later. Destijds was er veel onderlinge discussie tussen de organisaties NVEL, SEC, Demeter, Platform alternatieve landbouw en de handelsverenigingen. Een wonder dat het gelukt is, maar het heeft biologisch gebracht waar we nu staan: een door de EU in wetgeving vastgelegde landbouwmethode die moet groeien naar 25% in 2030 om natuur, biodiversiteit, bodem, klimaat en gezondheid te verbeteren. Met de oprichting van Biologica, nu Bionext, midden jaren negentig en het voorzitterschap van Ria Beckers is biologisch toen in z'n eerste stroomversnelling terecht gekomen."
EKO en EU-keurmerk versterken elkaar
Waarom zet je je nu voor het EKO-merk in?
"Ik was na de introductie van het EU-keurmerk in 2011 nooit zo’n voorstander van de richting die EKO insloeg als privaat keurmerk voor brede verduurzaming van biologische landbouw en voeding. Mijn overweging daarbij was: er zijn al zoveel keurmerken, je moet het voor de consument helder houden. De brede verduurzamingsrichting van EKO zonder koppeling naar Nederlandse herkomst is niet goed gelukt. Maar mijn betrokkenheid bij het keurmerk is door de historie groot. Met de vernieuwde invulling denk ik dat we nu wel duidelijkheid hebben waar EKO voor staat en dat het goed is afgestemd op het EU-keurmerk. Ze kunnen elkaar versterken. Daarom ben ik begin dit jaar toegetreden tot het bestuur."
Hoe kan EKO het EU-bio keurmerk versterken?
"EKO is nog altijd het bekendste biologische keurmerk voor consumenten en het is een TOP keurmerk het is zonde om daar geen gebruik van te maken om EU Bio-keurmerk meer bekendheid te geven in Nederland. En EKO vult omissies in de EU wetgeving aan, zoals het definiëren van weidegang (180 dagen x8 uur per dag) en 5% natuur op het land voor biodiversiteit. Dat zie je ook in Duitsland met Naturland en Bioland, sterke private keurmerken die zorg dragen voor de doorontwikkeling van de biologische landbouw. De EU-wetgeving veranderen is een lang en taai proces. Op nationaal niveau kan je veel makkelijker stappen zetten en dat vertaalt zich op den duur weer door naar de Europese wetgeving, die ook verder zal ontwikkelen, maar dat proces loopt veel trager. Zo kunnen we vanuit Nederland de belangrijke impulsen geven aan de noodzakelijke doorontwikkeling van de biologische landbouw en voeding in Nederland én Europa."
EU, EKO en NL overheid
Zie je daarin ook een rol weggelegd voor de Nederlandse overheid?
"Uiteraard. De Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor de implementatie van de EU wetgeving in Nederland en het realiseren van de EU groeiambitie met biologisch in Nederland. Dat staat ook keurig verwoord in het Nationaal Biologisch Actieplan met de hoofddoelstelling van 15% biologische landbouw in Nederland in 2030. In dat Actieplan staat ook de doelstelling dat de Nederlandse biologische landbouw zich verder ontwikkelt. Met het Topkeurmerk EKO wordt die ontwikkeling gerealiseerd en geborgd.
We hebben er allemaal belang bij dat er meer biologisch wordt verkocht en dat het biologische landbouwareaal in Nederland uitbreidt. Het EU-keurmerk kan profiteren van zowel de bekendheid van EKO als de extra inspanningen van EKO-boeren. Je moet dat belang wel zien natuurlijk. Daarom is het belangrijk dat we als sector daarover in gesprek zijn met het ministerie."
Motivatie
Wat is volgens jou het belangrijkste argument waarom de hele biologische sector, vanaf de primaire sector tot en met de merkhouders en consumenten, het EKO-keurmerk zouden moeten omarmen?
"Het EKO-keurmerk laat zien dat je boert op een manier die rekening houdt met natuur, gezondheid, dierenwelzijn en je medemens, dat je niet stil staat, maar verder ontwikkelt, want stilstand is achteruitgang. Daar staat het keurmerk voor. Met EKO laat je transparant zien wat je doet. Zelf redeneer ik daarbij dat je het ook belangrijk vindt wat je zelf doet. Bodemvruchtbaarheid, klimaat, natuur, dierenwelzijn, gezondheid en hoe je omgaat met elkaar. Dat laat je met EKO zien."
Waar staat EKO op 1 januari 2025, als de transitie naar het vernieuwde EKO-keurmerk voltooid is?
"Over anderhalf jaar kunnen consumenten producten met EKO-keurmerk weer volop vinden in de schappen van de winkels. Dan zijn de verschillende deelsectoren zoals akkerbouw, varkenshouderij, zuivel, pluimvee, fruit en kassenteelt breed aangesloten bij EKO. Dan kunnen we op vele fronten een volwaardig EKO-NL pakket aanbieden waarmee de consument de biologische landbouw in Nederland en de doorontwikkeling daarvan kan stimuleren. Dat zal niet vanzelf gaan, maar het gaat wel gebeuren."
Bron: Stichting EKO