Het kabinet lijkt te twijfelen of de afschaffing van de btw voor groenten en fruit wel moet worden doorgezet. Het levert geen aantoonbaar gezondheidsverschil op, zorgt voor juridisch getouwtrek en is duur, blijkt uit onderzoek uitgevoerd door SEO Economisch Onderzoek in opdracht van het Kabinet. "De uitkomst van dit rapport is zeer teleurstellend en ons inziens een stap terug op weg naar een gezonde en duurzame samenleving", zo laat het GroentenFruit Huis weten.
Een van de uitkomsten van het rapport is dat de effectiviteit van de maatregel geen aantoonbaar gezondheidsverschil oplevert. De onderzoekers schatten dat de verkoop in het gunstigste geval met vier procent stijgt als de btw naar nul procent gaat. "In combinatie met andere maatregelen, geeft het wel de juiste stimulans voor een gezonde keuze. Bovendien blijkt uit diverse onderzoeken dat prijsmaatregelen wel degelijk effect hebben", legt de branchevereniging uit.
"Daarnaast signaleren de onderzoekers problemen met de uitvoerbaarheid en juridisch getouwtrek van producenten die vinden dat ze ook onder het nultarief moeten vallen. Het rapport laat echter diverse afbakeningsvarianten zien. Door te beginnen met onbewerkte groenten en fruit kunnen er grote stappen gezet worden."
Het derde argument zijn de hoge kosten. "In een land waar de gezondheidszorgkosten steeds verder oplopen en het percentage consumenten met overgewicht en leefstijl gerelateerde aandoeningen alleen maar groter wordt, gaan in dit geval de kosten voor de baten uit. Een lagere prijs voor groenten en fruit is een stap richting gezondheidswinst. In combinatie met andere stimulansen zoals een gezonde schoollunch en/of werkfruit kunnen we zorgen voor een gezondere voedselomgeving en gezonde maatschappij. Groenten en fruit leveren immers een belangrijk aandeel in een gezonder voedingspatroon. Dat leidt tot een verlaging van de gezondheidskosten, hogere arbeidsparticipatie en minder ziekteverzuim."
"In de landen om ons heen (onder andere Duitsland en België) zien we dat de roep om een laag btw-tarief op groenten en fruit groot is. In Spanje is het eind 2022 zelfs gelukt om de btw op groenten en fruit in slechts vier dagen tijd te verlagen van 5% naar 0%. Twee weken geleden stemden nog 71 van de leden van de oppositie in de Kamer voor versnelde invoering van een 0% btw op onbewerkte groenten en fruit per 1 juli. Dat in combinatie met de afspraak in het regeerakkoord zou er voor moeten zorgen dat de overheid nú doorpakt en het gewoon gaat doen", besluit het GroentenFruit Huis stellig.
Opgenomen in regeerakkoord
"Het kabinet zit hier enorm mee in de maag", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers bij RTL Nieuws. "Afschaffing van de btw op groenten en fruit staat in het regeerakkoord. En ook de Tweede Kamer dringt er al een tijd op aan om de maatregel zo snel mogelijk in te voeren. Maar nu blijkt dat een nultarief weinig effect heeft en de Belastingdienst met een onuitvoerbare klus opzadelt, is ook moeilijk om aan de maatregel vast te houden."
Staatssecretaris Maarten van Ooijen laat weten dat hij het onderzoek eerst moet bestuderen. "We hebben argumenten om het wel te doen, en argumenten om het niet te doen. 4 procent lijkt misschien niet zoveel, maar als je het over het hele land bekijkt, is dat misschien helemaal niet zo heel laag."