Tholen - In 2027 moeten alle groenten en peulvruchten die in Nederland voor HAK worden geteeld, biologisch zijn. Die ambitie presenteert de fabrikant vandaag tijdens de Biobeurs. Per gewas zal er omgeschakeld worden, te beginnen met de rode bieten, die dit najaar als biologisch worden verkocht. Volgend jaar volgen de zuurkool, boerenkool, spinazie en spruiten. Het gaat om 85% van het totale volume van HAK. De eerste inschattingen zijn dat HAK met haar 3.000 hectare ongeveer 10% van de totale groei van het biologische akkerbouwareaal in Nederland voor haar rekening zal nemen.
Volledig om
Opvallend is dat HAK niet voor een aparte lijn van biologische producten kiest, maar besluit met het hele assortiment om te schakelen. "Tien jaar geleden hadden we biologische producten, maar dat deden we ernaast. Dat werkte niet omdat biologisch te veel een exclusief karakter heeft. Daar moeten we vanaf", vertelt Timo Hoogeboom, CEO van HAK. De fabrikant wil biologisch voor iedereen beschikbaar maken. "Europa en de overheid hebben zich gecommitteerd aan de groei van de biologische markt en productie. Er is geen weg terug, maar er moet iets disruptiefs gebeuren om van 4% naar 15% biologische landbouw te gaan en die beweging proberen wij in gang te zetten. En we roepen telers, andere voedselproducenten, supermarkten en de overheid nadrukkelijk op om mee te doen.”
"We moeten af van het exclusieve karakter van bio", zegt Timo Hoogeboom, CEO van HAK.
Plofkippen
Timo trekt de vergelijking met plofkippen die per 2023 uit de supermarkten zijn verdwenen na inspanningen van onder meer Wakker Dier. "We moeten naar een situatie toe waarin producten waarvan de werkelijke kosten veel hoger zijn dan waarvoor ze aan de consument worden aangeboden, vervangen worden door duurzamere producten. Daar waar mogelijk moeten we consumenten alleen biologische producten aanbieden. Want duurzaamheid zou eigenlijk geen keuze moeten zijn, maar de standaard. Dat is ook de reden dat wij voor de groenten en peulvruchten die wij in Nederland telen zo snel mogelijk overstappen op biologisch, op die manier hoeft de consument die afweging niet meer te maken."
On the way to PlanetProof
Het bedrijf is al langer bezig met verduurzaming van de teelt. De afgelopen vijf jaar kregen alle producten van HAK een On the way to PlanetProof-certificaat. "Toen hebben we de keuze ook niet geboden aan de consument."
Die ervaring geeft ook de motivatie om op deze manier een volgende stap te zetten naar duurzame teelt. "Met de omschakeling die we hebben gemaakt naar On The way to PlanetProof hebben we al gezien dat het kan om stevige ambities te realiseren, met zowel maatschappelijke waarde als verdienvermogen voor de teler."
Het is overigens nog niet duidelijk of HAK blijft vasthouden aan On the Way to PlanetProof. "Het zou zomaar kunnen dat we, zeker in het begin, beide certificaten in stand houden. Sommige zaken zitten wel in de ene certificering en niet in het andere. Daar zullen we nog naar kijken, want we willen niet bepaalde stappen achteruit doen in de verduurzaming."
Grootste uitdaging: prijsniveau
Biologisch telen vraagt om een andere manier van werken. Er komen hogere kosten bij kijken en vaak lagere opbrengsten. Dat is de reden waarom biologische producten vaak een stuk duurder zijn dan reguliere producten. Timo noemt het prijsniveau 'de grootste uitdaging en zorg'. "Dat exclusieve karakter van biologisch heeft ook met de prijs te maken. We zullen met kennis en schaalvergroting de prijsafstand tussen biologisch en regulier kleiner moeten maken."
Hoeveel de consument straks meer gaat betalen voor een pot wortelen, dat is nog lastig te zeggen. "In deze onzekere situatie van voedselinflatie en geopolitiek kunnen wij niet inschatten wat onze prijzen over tien maanden zijn, los van het feit dat wij niet over de prijzen in de winkel gaan. We zijn ons terdege bewust dat als we ons in deze overgang uit de markt gaan prijzen, gaat het plan niet slagen. We nemen een groot risico hierin, maar daarom zien we het ook als een vijfjarenplan. Net als iedere investering gaan de kosten voor de baten uit."
Telers belonen
Om dit plan te laten slagen is HAK afhankelijk van hoe de biologische markt en het overheidsbeleid zich de komende jaren verder gaat ontwikkelen. De transitie kan in Nederland volgens HAK aangejaagd worden met maatregelen als 
transitievergoedingen voor telers, een btw-vrijstelling voor biologische producten en campagnes om het bio-aanbod aantrekkelijk en toegankelijk te maken voor de consument.
"De overheid zal met een sterk plan moeten komen om te zorgen dat het voor telers aantrekkelijk wordt om om te schakelen. Ik denk ook dat er in het kader van het stikstofdossier akkerbouwers zijn die een oplossing nodig hebben. Biologisch kan een goede uitkomst bieden. Maar dan zullen ze aan de ene kant gecompenseerd en beloond moeten worden voor het ondernemersrisico dat ze nemen. Anderzijds hebben ze zekerheid nodig over de afname. En daarom willen we met telers voor vijf jaar of langer afspraken maken, zodat we de schaalvergroting maar ook de kennis en de leereffecten in opbrengst van biologisch kunnen gaan realiseren."
HAK is al met telers en telersverenigingen in gesprek om uit te vinden wie er om kan schakelen naar biologisch. "Het is afhankelijk van wat ze nog meer telen of het voor hen aantrekkelijk is om over te gaan naar biologisch. Voor sommige telers zijn onze producten maar een beperkt deel van hun teeltplan en voor hen is de omschakeling niet urgent. Daarom zullen we ook kijken naar nieuwe telers en telersverenigingen om mee samen te werken. Buiten kijf staat dat het verdienmodel van de teler overeind blijft staan."
Weerbare gewassen
Timo noemt deze stap van strategisch belang voor de toekomst van het bedrijf. "We zijn voor onze groenten en peulvruchten afhankelijk van een gezonde bodem en biodiversiteit. Uit een gezonde bodem kunnen ook op lange termijn sterke en weerbare gewassen met voldoende voedingswaarde groeien."
Voor meer informatie:
HAK
0183-446500
www.hak.nl