Ondanks de slechts twee hectare mag de biologisch-dynamische tuin van Land en Boschzigt best een begrip genoemd worden. Met 75 jaar (1947) de oudste van het land, waarvan Sijmen Brandsma er 44 jaar samen met Sissie Haijtema de scepter zwaaide. Maar met Marieke Bous is er nu een nieuwe tuinder. En een nieuwe organisatievorm.
Deze tekst is geschreven door Hans van Keken (Gooi- en Eemlander) en is met zijn toestemming meegenomen op Biojournaal.
’s-Graveland Het zat er al even aan te komen, want de inmiddels 69-jarige Brandsma was al langer op zoek naar een opvolger. Het was 
lastig, ook omdat hij graag zelf op de hem zo vertrouwde plek midden in de tuin wilde blijven wonen. Maar toen was daar ineens Marieke Bous. De inmiddels 53-jarige Amsterdamse, afgestudeerd kunsthistorica, die vijf jaar geleden het kordate besluit nam om haar leven een totaal andere wending te geven. "Ik zat maar op kantoor, met die twee computerschermen voor me. Het enige groene wat ik deed was voor de planten op mijn balkon zorgen. Maar ik was niet blij en nam ontslag."
Foto rechts Arjaan Hamel: Sijmen Brandsma en Marieke Bous
Ze kwam eerst als vrijwilliger te werken op de buitenschool in Amsterdam, en ging een opleiding volgen aan de Warmonderhof, een opleiding voor biologisch-dynamische landbouw. "Kerst 2018 kon ik stage lopen en had ik zes tuinen op het oog, waarvan deze hier in ’s-Graveland bovenaan stond. Het was hartje winter toen ik kwam kijken, maar ik werd meteen gegrepen door de bijzondere sfeer op de tuin, al was het stil. Sijmen zei, ga maar een dagje meelopen. En we hadden meteen een goede klik. Wat heb ik veel geleerd."
Foto Wieneke Wolthuis: Zondag 11 september was er een feestelijke dag ter ere van het 75-jarig bestaan van Land en Boschzigt
Inmiddels werkt Bous alweer bijna vier op de tuin, en in die periode nam ze beetje bij beetje werkzaamheden van Brandsma over. Sinds zondag staat ze dus definitief aan het roer. Op een feestelijke, zonovergoten bijeenkomst die middag stonden zij, Brandsma en zo’n driehonderd genodigden daarbij stil. Bij de officiële overdracht kreeg ze uit handen van Sijmen een doos met de grondanalyses van vele tientallen jaren. Vanaf 1963, het eerste jaar dat er biologisch-dynamisch werd geteeld. "Slechts één keer was het hier waardeloos, maar veel vaker bleek dat we hier een goede biologische activiteit hebben, dat de humus toeneemt. Hierbij geef ik de verantwoordelijkheid voor de bodem dus aan jou", aldus Brandsma, die meteen ook even stil stond bij het prille begin van Land en Boschzigt. "Ooit startte hier Pien Walle uit Canada. Die kreeg hulp van buurman Kees, met wie ze een romance kreeg.” En tegen Bous: “Jij bent nu dus de tweede tuinvrouw."
Foto Wieneke Wolthuis: Speeches van Sijmen Brandsma, Marieke Bous en Kees van Biert
Brandsma en zijn vrouw, 'moeder van de tuin' Sissie Haijtema, hebben er niet altijd een zelfoogsttuin gehad. Ze kweekten in hun tuin voor de groothandel, zoals asperges. Maar nu is het een plek als zelfoogsttuin, en voor dagbesteding, waar hulpboeren, vrijwilligers en klanten elkaar vinden. Bous: "Ik heb grote bewondering hoe Sijmen met al die mensen hier omgaat, zo rustig als hij blijft, en soms een grap en een grol." Ook is er in de loop der jaren een steeds professionelere biologische winkel op het terrein gekomen, die Haijtema vier jaar geleden overgedragen heeft aan Sandra.
Bous beloofde haar uiterste best te doen om te zorgen voor dit kleine stukje aarde, waarbij haar lof werd toegezongen door vrijwilligers, hulpboeren en de stagiaires van de Warmonderhof. "Net van school af en dan dit, we genieten van je natuurlijke leiderschap."
Foto Wieneke Wolthuis: Overdracht van de grond en verantwoordelijkheden in de boomgaard aan BD Grondbeheer
Land en Boschzigt is met geld van onder meer donaties aan BD Grondbeheer inmiddels aangekocht door deze stichting. Deze verpacht de grond aan de Leeuwenlaan vervolgens aan de VOF waar Bous in werkt. Een constructie waar BD Grondbeheer steeds vaker in deelneemt, ook omdat constructies waarbij burgers en boeren samenwerken meer en meer gangbaar worden.
Dat weet ook de Hilversumse Henriëtte van Grieken, die samen met haar man Radboud op meer dan dertig zaterdagen in het jaar hier gastvrouw en -heer zijn. De dagen dat de 250 abonnementhouders hun groenten komen halen. "Er komen hier oogsters uit niet alleen de regio, maar zelfs uit IJburg bij Amsterdam. Ouders leiden hun kleine kinderen rond, die zelf boontjes plukken." Leerzaam is het volgens haar ook. "Laatst hadden we kardoen. Dan zoek ik uit wat je daarvan kunt maken, en geef ik dat door aan de mensen die hier komen. 'Heerlijk was het', hoor ik dan later. Eigenlijk zoek ik heel vaak recepten uit bij wat er die week te oogsten valt. t Is zulk dankbaar werk. Wel eens van Arabische augerginesoep gehoord? Ook al zo lekker. Of spaghetti van snijbonen."
Foto Wieneke Wolthuis: Natuurlijk was er ook tijd voor spelletjes
Voor wie zin krijgt, bij Land en Boschzigt hebben ze inmiddels een wachtlijst van meer dan 80 inschrijvingen. Van Grieken: "In januari vorig jaar hadden we helemaal een enorme toeloop. Toen hebben we meer dan honderd mensen moeten teleurstellen."
Sijmen Brandsma kijkt het vandaag allemaal schijnbaar ontspannen aan. "Als je 69 bent is het een mooi moment. Ik ben in elk geval nooit chagrijnig opgestaan dankzij dit werk. Sommige dingen moet je loslaten, al zal ik wel betrokken blijven. Ik blijf de bij de wijngaard houden, deze staat hier los van. Er komen binnenkort 1500 flessen sprankelwijn aan, daar kijk ik nu al naar uit. En we hebben net 800 kilo druiven geplukt."
Inmiddels hebben 240 mensen bijgedragen aan het vrijmaken van de grond van Land en Boschzigt via Stichting BD Grondbeheer.
Voor meer informatie of bijdragen:
www.bdgrondbeheer.nl
Tekst met toestemming: Hans van Keken (Gooi- en Eemlander)
Foto's: Arjaan Hamel en Wieneke Wolthuis