Afgelopen vrijdag stond het langverwachte verkennende gesprek tussen overheid en boeren op de agenda. Het gesprek vond plaats onder leiding van Johan Remkes en namens Biohuis waren Douwe Monsma (bestuurslid Biohuis) en Sybrand Bouma (voorzitter van de Natuurweide) aanwezig. In onderstaande korte terugblik noemt de organisatie van biologische boeren en tuinders het gesprek teleurstellend.
Inzet
Biohuis zette in het gesprek met het Kabinet onder andere in op:
- Steun voor de eisen vanuit collega landbouworganisaties met betrekking tot flexibiliteit rondom tijdspad, doelstellingen en kritische depositiewaarden.
- De inzet van het stikstof beleid en bijbehorend budget moet leiden tot een blijvend duurzaam verdienmodel voor de Nederlandse boer. Er moet een effectief en geloofwaardig beleid komen voor duurzame Nederlandse landbouw. Een duurzaam verdienmodel voor een groter aandeel biologische landbouw hoort hier bij.
- Het rijk moet ruimte bieden aan provincies voor maatwerk, om met boeren samen aan verbeteringen van natuur te werken. Daarbij moet biologische landbouw uitdrukkelijk één van de toe te passen mogelijkheden zijn in de provinciale gereedschapskist. Wel in samenhang met rijksbeleid dat een groeiende biologische afzet realiseert.
- Er moet juridische erkenning komen voor lagere emissies door een biologische bedrijfsvoering.
- Werk op korte termijn het perspectief uit voor duurzame verdienmodellen, inclusief biologische landbouw, in concrete beleidsinstrumenten. Doe dit samen met vertegenwoordigers van de landbouw sector, onder leiding van iemand die breed vertrouwen geniet in de hele sector.
Terugblik
"Remkes vroeg in eerste termijn om de sfeer aan te geven vanuit de verschillende organisaties. Hierop heeft Douwe Monsma helder aangegeven hoe de huidige stikstofcrisis ook een aanzienlijk deel van de biologische bedrijven treft", aldus Biohuis.
"De tweede termijn ging meer over de inhoud. Vanuit het Biohuis is hierbij duidelijk onze inzet neergezet. Met name ons eerste punt met betrekking tot flexibiliteit rondom tijdspad, doelstellingen en kritische depositiewaarden – waarin wij gelijk optrekken met onze collega landbouworganisaties – bleek een zeer taai punt. Er is wel beweging, maar het kabinet wilde tijdens het overleg niet voldoende toezeggingen doen. Men heeft hier eerst meer tijd, overleg en voorbereiding voor nodig. Net als de collega landbouworganisaties vinden wij dat de bal nu bij het kabinet ligt."
"De Nederlandse landbouw zit al drie jaar op een stikstofslot. Ongeveer de helft van de biologische boeren zit volgens het beruchte kaartje in gebieden met hoge reductiepercentages. Tegelijkertijd groeit het aantal wensen vanuit de maatschappij waaraan de boer zou moeten voldoen. Dit vergt echter een grote omslag die de landbouw slechts kan maken als de samenleving daar actief aan meewerkt en mee betaalt. Maar dan moet het gesprek nu niet beperkt worden tot losse problemen zoals stikstof. Maar het moet juist ook gaan over hoe de samenleving deze omslag mogelijk gaat maken", zo gaf Biohuis voorafgaand aan het gesprek aan.
Bert van Ruitenbeek
Na het gesprek werden diverse deelnemers bevraagd over hoe zij het gesprek ervaren hadden. Terwijl LTO bij monde van voorzitter Sjaak van der Tak kritisch was na afloop van het gesprek - hij zei onder meer niet de handreiking te krijgen van het kabinet die hij had verwacht - noemde Stichting Demeter-voorzitter Bert van Ruitenbeek, die ook als initiatiefnemer van het Groenboerenplan aan tafel zat, de sfeer juist constructief. Iets wat Van der Tak hem kwalijk nam. "Dan heeft hij de essentie, de diepgang van al die boerengezinnen die in onzekerheid verkeren, die boos zijn, echt niet doorgrond en dat neem ik hem wel wat kwalijk", zei de LTO-voorman in Het oog op Morgen.
Later die uitzending kwam Bert zelf aan het woord en hij legde uit dat hij blij was dat de 'groene boeren de gelegenheid kregen om hun groenboerenplan toe te lichten uit te leggen dat het wat hen betreft om veel meer dan stikstof gaat. Het doel waarmee hij in gesprek ging is een integrale visie op de veranderingen in de landbouw, een brede agenda en perspectief voor de boeren. "Anders krijgen we een soort waterbedsysteem: we drukken op de ene knop van stikstof en volgend jaar hebben we het over water en dan over de problemen met de intensieve veehouderij die te maken hebben met zoönose. Er zijn zoveel dingen die samenhangen met de intensiteit van de landbouw, die zo inputgedreven en op export is gericht, en wat ons betreft is dat juist een aanmoediging om door te gaan. Maar wel om de agenda zo breed mogelijk te trekken en ook een perspectief te treffen waarin boeren meegaan. Want dat is natuurlijk wel wat iedere boer drijft: je wil bestaansrecht.
Boeren die willen bewegen
Bert zei er te zijn voor boeren die willen bewegen. "Onze boeren die zijn eigenlijk al veel eerder in beweging gekomen dan de overheid. Die staan er al achter dat er verdergaande stappen worden genomen." En buiten de zo'n 2500 boeren die het Groenboerenplan steunen en de 160 biologisch-dynamische boeren die zijn aangesloten bij Stichting Demeter, zijn dat er veel volgens Bert. "Er zijn zoveel boeren die willen bewegen en die moeten we nu gaan bedienen. Dat is ook de taak van de heer van der Tak om met name die groep te vertegenwoordigen."
Zijn boodschap tegen de boeren was ook: "Laat je oren niet zo verschrikkelijk hangen naar de agroindustrie die de afgelopen 40, 50 jaar wel ontzettend is gegroeid. Die wil het systeem in stand houden, die wil input blijven leveren - kunstmest, chemie, bestrijdingsmiddelen, machines, schaalvergroting. Dat systeem is nu eenmaal eindig. Dat kan in zo'n verstedelijk gebied als Nederland niet doorgaan. We zijn een soort landschapspark met heel veel mensen, en willen we voedselzekerheid op de langere termijn hebben, willen we genoeg drinkwater hebben, dan moet het land anders ingericht worden en daar hebben we de boeren bij nodig. Daar moeten de boeren voor willen veranderen maar daar hebben we ook de overheid voor nodig.
Herstel van vertrouwen
Het zal niemand ontgaan zijn dat er sprake is van een vertrouwenscrisis tussen boeren en overheid. Over het herstel van dat vertrouwen zei Bert: "Je zult naar een evenwichtig systeem moeten waarin je voor maatschappelijke diensten wel degelijk gaat betalen. En misschien moet je er dan voor zorgen dat bepaalde gronden in Nederland worden afgewaardeerd - ja wij zouden het eigenlijk opwaarderen willen noemen - naar landschapsgronden. Dat is een vergoeding voor boeren die nu intensief telen op een bepaald stuk land, om dat vanaf een bepaald moment extensief te gaan doen, en dan toch een inkomen te hebben. Aan andere kant, zullen ook niet ontkomen aan een vleestaks en dergelijke. In de winkel zullen de prijzen dichterbij elkaar moeten komen te liggen. Anders komt er een gemotiveerde 15 procent van de bevolking op af en verder kom je niet. En dat is wat nu met biologisch ook aan de hand is. Het blijft hangen als de prijsverschillen te groot zijn. En uiteindelijk is dat ook niet eerlijk, want de maatschappelijke kosten betalen we ook met zijn allen. We kunnen beter preventief inzetten op een herstellende landbouw."
Bron: Biohuis | Met het oog op Morgen