Tholen - Niet alleen de consument stond centraal op het jubileum foodcongres van EFMI Business School, opvallend veel aandacht ging uit naar het voedselsysteem en de -keten. EFMI bestaat 25 jaar en dat werd grootst gevierd met een drukbezocht congres over de foodtrends: Gemak, Genieten, Gezondheid en Goed gedrag, al 25 jaar de rode draad in food. Kijkend naar de toekomst werd een 5e G geïdentificeerd, die van Gemeenschappelijk. “Ketenmanagement is een enorme kans om waarde toe te voegen”, zei Laurens Sloot, directeur van EFMI.
Laurens Sloot 25 jaar geleden
Voedselsysteem op de schop
In zijn prestentatie ging hij in op het politieke en maatschappelijke vraagstuk van het huidige voedselsysteem. Die lijkt in een impasse: de consument wil, kan of is niet bereid om een hogere prijs voor voedsel te accepteren, supermarkten bevinden zich in een verdringingsmarkt met enorme prijsdruk, het landbouwsysteem met de open markt en subsidies geeft geen duurzame prikkels voor duurzaam landgebruik. Een complex probleem waarin Sloot vier denkrichtingen identificeerde (4E-model): de Egocentrische visie (geen verandering nodig), de Ecologische visie (focus op hernieuwbare landbouw), de Ecomodernistische visie (tech lost het op) en de Economische visie (truepricing door ook milieu- en gezondheidseffecten te beprijzen verduurzaamt de markt vanzelf). Geen van de modellen biedt echter en oplossing, aan elk van de visies kleven voor- en nadelen.
Discount is de disrupter
“De door de consument betaalde prijzen voor het boodschappen-mandje stijgen wat minder snel dan de daadwerkelijk inflatie van levensmiddelen”, aldus Sloot. “Dat komt vooral door downtrading. De consument wisselt duurdere producten in voor goedkopere alternatieven. Huismerken zitten in de lift, maar ook de goedkopere kiloblokken kaas doen het goed.”
Gezien de verzadigde markt is er nog mondjesmaat ruimte voor marktgroei. Groei van een formule zal door fusies of overnames zijn en, mede door de sterke opkomst van discount, stijgt de promodruk. Konden servicesupermarkten vroeger een zogenaamd ‘aldinatief’ opnemen in het assortiment, Lidl heeft ervoor gezorgd dat ze, met name in AGF en brood, de prijs moeten matchen. Sloot: “Niet online maar discount is tot nu toe de grote disrupter in de markt. Heel verrassend dat Lidl al 10 jaar de beste in AGF is. Ook in andere versgroepen scoren ze goed.” Ondanks de harde concurrentie zijn supermarkten nog altijd winstgevend. “De grote zijn iets winstgevender dan de kleine formules, maar met een EBIT van tussen de 3 en 4 procent wordt er wel geld verdiend, maar niet vet zoals vaak wordt gedacht.”
“We verkopen meer groenten en fruit dan bier en chips” - Florian Brunsting van flitsbezorger Getir
Hoewel online nog niet als grote marktdisrupter wordt gezien door EFMI en er weinig ruimte is tussen de bestaande supermarktformules, verrast Getir als nieuwkomer in de markt. Anderhalf jaar geleden startten ze met een concept van app-only supermarkt in combinatie met supersnelle bezorging. De klantengroep groeit snel en gemiddeld bestellen Getir klanten twee keer per maand tegen een gemiddeld bedrag van 20 euro per bestelling. Meest verkochte product? Geen bier en chips maar gezonde producten. “We verkopen veel groenten en fruit. Bananen staan op de eerste plaats en bier komt pas op plek 4.”
Getir speelt sterk in op de gemakstrend. De openingstijden zijn ruim van 8 tot 24 uur. Klanten hoeven hun boodschappen niet meer vooruit te plannen maar krijgen producten die ze nodig hebben binnen enkele minuten bezorgd. Soms al binnen 2 minuten. Getir maakt het daarmee makkelijker om boodschappen te doen, maar ook op andere gebieden ontzorgen ze de consument. “De mogelijkheden rondom gemak zijn eindeloos. We hoeven ons niet te houden aan categorieën, maar kunnen ook producten bundelen om zo te inspireren, bijvoorbeeld alle benodigde ingrediënten voor een cocktailrecept bij elkaar te zetten die met één klik te bestellen zijn.”
Geld verdienen doet Getir trouwens niet alleen via marge op de producten die ze verkopen en de bezorgkosten door te rekenen; als datatechbedrijf kunnen ze extra waarde toevoegen richting toeleveranciers. “Ook hier zijn de mogelijkheden eindeloos. Toen Max Verstappen wereldkampioen werd hebben we direct iedereen die ooit Red Bull bij ons heeft besteld een berichtje gestuurd met de tekst: “Laten we samen het wereldkampioenschap van Max vieren. Als je een Red Bull bestelt, krijg je er van ons één gratis.”
“De goede keuzes maken” Marit van Egmond – Albert Heijn
Hoewel Marit van Egmond het verzoek had gekregen om haar verhaal te enten op de foodtrend Gezondheid, ging zij daarnaast ook dieper in op de G van Goed Gedrag. De actualiteit vroeg daar ook om. Boerenprotesten bij distributiecentra van Albert Heijn maakten het onzeker of Marit van Egmond op het congres kon spreken. Voor haar als CEO een van de vele uitdagingen die er zijn. “Voeding speelt een essentiële rol in de grote uitdagingen die in onze samenleving zijn ontstaan. Ongezonde eetgewoonten leiden tot welvaartsziekten die een steeds zwaardere stempel drukken op de gezondheidszorg. Steeds meer mensen voelen zich eenzaam, ervaren druk van de buitenwereld en verliezen het echte contact met elkaar. Dat is terug te zien in maatschappelijke onvrede en in verschillen die worden uitvergroot in plaats van overbrugd. Daarnaast zijn er grote zorgen over de impact van het huidige voedselsysteem op het klimaat, de biodiversiteit, het dierenwelzijn en de leefomstandigheden van de makers. We kunnen niet op deze weg doorgaan.”
Van Egmond wil echter niet focussen op de problemen, maar op de keuzes die gemaakt worden binnen AH. Kompas hierbij is de missie: “Samen beter eten bereikbaar maken. Voor iedereen.” Beter eten bestaat voor Albert Heijn uit drie pijlers die elkaar versterken: Beter eten is beter leven, Beter eten verbindt en Beter eten is de wereld beter achterlaten. Een van de voorbeelden die ze gaf was de Beter voor ketens. Dit jaar liggen er in totaal bijna 700 producten van alle verschillende ketenprogramma’s in de schappen waaronder ruim 300 groente- en fruitproducten. In deze samenwerkingsverbanden is ook oog voor het verdienvermogen van de telers en boeren. Zo betaalt Albert Heijn 5 cent per liter meer aan boeren die werken volgens het verduurzamingsprogramma. Voor de consument is er de FoodFirst Leefstijlcoach app die hen helpt met een gezondere leefstijl te beginnen en deze vol te houden.
Economisch gezien gaat het goed met Albert Heijn. “We zijn een echt digitaal bedrijf aan het worden en lekker aan het groeien. Online bestellingen zijn verdriedubbeld sinds 2019 en zelfscan maakt al 70% uit van onze transacties.” Ook noemde ze de nieuwe samenwerking met thuisbezorgd waar net als bij Getir bananen op de eerste plek staan in bestellen en gembershots op plek 3.
“Het model van omzet per m2 is eindig” - Christiaan Rikkers - Jos de Vries Design
Hoewel digitaal boodschappen doen een behoefte vervult, gaan de meeste mensen nog altijd voor hun boodschappen naar de fysieke winkel. Hoe zorg je tijdens die shoppingtrip voor geluksmomenten? Hierbij is het de kunst om de verschillende bestemmingen van de shopper gemak, gewoon en genieten te vertalen naar de winkelvloer, waarbij steeds vaker foodservice en foodretail gecombineerd moeten worden. Door urbanisatie wordt de plek belangrijker dan spullen. Het draait om beleving. Het model van omzet per m2 is eindig, we kunnen niet zo door”, zei Chirstiaan Rikkers van retaildesignbureau Jos de Vries (JdV) liet voorbeelden zien van shoppingconcepten wereldwijd. Beleving is vooral toe te voegen op versafdelingen. Hierbij ziet JdV dat de traditionele versafdeling uitbreidt met specialisten op de vloer en productgroepen de sfeer bepalen door bijvoorbeeld branding.
Ook flexibiliteit is belangrijk in nieuwe winkelformules die zijn aan te passen op de shopperdestination. Op maandag en dinsdag wil deze gemak, op donderdag gewoon en in het weekend willen ze genieten. Dat vraagt bijvoorbeeld om mobiele koelmeubels die geen restwarmte in de winkel produceren.
Call to action van Paul Polman – oud CEO Unilever
Tot slot kwam sprak Paul Polman, oud CEO van Unilever de bezoekers vanuit het Verenigd Koninkrijk toe via een ZOOM-verbinding over zijn nieuwe boek Net Positive. Hiermee wil hij een wereldwijde beweging starten en bedrijven engageren om zich duurzaam te ontwikkelen. Bedrijven kunnen door netto positief te worden helpen om de enorme uitdagingen die er liggen op het gebied van klimaatverandering, druk op grondstoffen en ongebreidelde ongelijkheid in de wereld te overwinnen.
“Een netto positief bedrijf: verbetert het leven van iedereen die ermee in aanraking komt, van klanten en leveranciers tot werknemers en gemeenschappen, en verhoogt daarbij het langetermijnrendement voor aandeelhouders aanzienlijk. Neemt de verantwoordelijkheid voor alle sociale en milieueffecten die zijn bedrijfsmodel creëert. Dit biedt op zijn beurt kansen voor innovatie, besparingen en het opbouwen van een meer humane, verbonden en doelgerichte cultuur.
Werk samen met concurrenten, het maatschappelijk middenveld en overheden om transformatieve veranderingen te stimuleren die geen enkele groep of onderneming alleen zou kunnen bewerkstelligen. Dit is geen utopische fantasie. Moedige leiders maken het al waar - en de inzet kan niet groter zijn”, aldus Paul Polman en zijn medeauteur Andrew Winston. Bedrijven actief in de (agro)voedingsindustrie, modewereld, toerisme en reizen kunnen de meeste impact maken, zei Paul Polman.
Bij de wrap-up van het congres riep EFMI-directeur Laurens Sloot de food sector op om de handen ineen te slaan om de grote uitdagingen op het gebied van de footprint reductie het hoofd te bieden. “Alleen gezamenlijk kunnen handel, industrie en de primaire sector deze grote uitdagingen oplossen. In deze transformatie kun je beter leidend dan volgend zijn en bovendien liggen er veel kansen op toegevoegde waarde.”
Rob Banken (l) van Banken Champignons proeft van Looye honingtomaten
Na afloop van het jubileumcongres kwam het jubilieumfeest op gang
Foto's: Jan Willem Houweling, In The Picture