Hoe relevant zijn landbouw en voeding voor de klimaatbalans? Hoe kunnen we toewerken naar klimaatvriendelijke landbouw en voeding? En welke instrumenten moeten de beleidsmakers inzetten om ervoor te zorgen dat dit verenigbaar is met de klimaatdoelstellingen? Onlangs hebben prof. dr. Hermann Lotze-Campen, hoofd van de afdeling klimaatbestendigheid van het Potsdam-Instituut voor onderzoek naar klimaateffecten (PIK) en hoogleraar duurzaam landgebruik en klimaatverandering aan de Humboldt-Universiteit in Berlijn, Anne Markwardt, hoofd van het voedingsteam van de Federatie van Duitse consumentenorganisaties (VZBV) en Bioland-voorzitter Jan Plagge over deze kwesties gediscussieerd.
Belangrijke rol voor de veehouderij
"Om de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graden te beperken, zoals alle ondertekenende staten in 2015 in Parijs zijn overeengekomen, moet ook de uitstoot van broeikasgassen in de landbouw- en levensmiddelensector in grote mate en zo snel mogelijk worden teruggedrongen. Om dit te bereiken moeten op alle niveaus van de hele waardeketen snel doeltreffende maatregelen worden genomen", aldus Lotze-Campen, die de rol van de landbouw- en levensmiddelensector beschreef. Een belangrijke rol speelt de veehouderij, die in haar huidige vorm niet verenigbaar is met de klimaatdoelstellingen.
"Op het gebied van de landbouw moeten beide kanten samen worden bekeken: enerzijds moeten maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, anderzijds moet de landbouw beter bestand worden tegen de klimaatverandering, die hem ongetwijfeld steeds meer problemen zal opleveren. Concreet houdt een humusrijke bodem een bijzonder grote hoeveelheid CO2 vast en heeft hij ook een verhoogde wateropslagcapaciteit. De bevordering van dergelijke benaderingen gaat al de goede kant op, maar moet beslist nog verder worden uitgebreid."
Minder vlees op het menu
Voedseldeskundige Markwardt benadrukte: "Om de landbouw en de voeding duurzamer en klimaatvriendelijker te maken, is vooral één ding nodig: minder dierlijke producten op het menu en minder dieren in de stallen. Een verhoging van de normen voor de veehouderij en een beperking van het aantal dieren zijn net zo noodzakelijk als een bindende etikettering van dierenwelzijn en duurzaamheidsaspecten op levensmiddelen." Volgens Markwardt zouden de meeste consumenten hogere vleesprijzen aanvaarden als die de voedselomstandigheden voor de dieren daadwerkelijk zouden verbeteren. Maar om iedereen de kans te geven gezond en duurzaam te eten, moet er een parallelle verlichting komen in de vorm van een verlaging van de BTW op groenten en fruit.
Net als op het gebied van milieu en klimaat zijn er ook op het gebied van de gezondheid hoge kosten verbonden aan een verkeerd dieet - bijvoorbeeld een dieet dat te veel vlees bevat. "Ondervoeding kost de gezondheidszorg miljarden per jaar. En het veroorzaakt groot individueel leed omdat het kan leiden tot chronische ziekten. Ook daarom is er dringend behoefte aan een gezondere voedselomgeving en een evenwichtiger voedselvoorziening."
Kan 100 procent biologisch de wereldbevolking voeden?
Ook werd gedebatteerd over de vraag of het mogelijk is de wereldbevolking met 100 procent biologisch te voeden. Lotze-Campen legde uit: "Als je de consumptiepatronen die we nu hebben toepast en de groeiende wereldbevolking meerekent, kan biologisch alleen de problemen niet oplossen. Maar dat is de verkeerde manier om het te bekijken. Er moet zowel aan de aanbodzijde als aan de vraagzijde worden opgetreden en daarom moeten ook de scenario's voor de vermindering van de vleesconsumptie worden opgenomen. Dan ziet de kwestie van de grondschaarste er heel anders uit. Biologische landbouw is niet het wondermiddel voor alle problemen, maar heeft wel veel gunstige effecten, zoals de verbetering van de biodiversiteit op landbouwgrond, de toename van koolstof in de bodem en de vermindering van stikstofoverschotten."
Bioland-voorzitter Jan Plagge vervolgde: "Biologische landbouw, als deel van de oplossing van het probleem, is daarom ook terecht als klimaatbeschermingsmaatregel verankerd in de klimaatbeschermingswet, in de klimaatactieplannen van de regering en in het 10-puntenplan van het ministerie van Landbouw en Voedselvoorziening. Belangrijk is nu dat de overheidsdiensten worden beloond met concrete maatregelen, zodat de klimaatbeschermingsdoelstellingen en ook de doelstelling om tegen 2030 30 procent van het bbp uit biologische landbouw te halen, binnen bereik komen. Dit betekent in de eerste plaats dat de nationale tenuitvoerlegging van het Europees landbouwbeleid in Duitsland een hoge mate van aantrekkelijkheid voor de biologische landbouw moet garanderen. De thans bekende maatregelen leveren dat nog niet op."
Koolstoflandbouw
Ook andere vragen over klimaatprestaties werden besproken. Over koolstoflandbouw zei Plagge: "Er heerst momenteel een goudkoorts-sfeer met betrekking tot bedrijfsmodellen voor koolstoflandbouw. Op dit moment zijn er echter geen geschikte onderzoeks- en verificatiemethoden voor volledige landbouwbedrijven die een goed antwoord bieden op centrale uitdagingen: Hoe ga je om met boerderijen die al veel humus hebben opgebouwd? Hoe zorg je voor duurzaamheid op lange termijn en hoe voorkom je verdringingseffecten? Bioland richt zich daarom in de eerste plaats op de solide ontwikkeling van het hele-landbouwbedrijfsbalansen."
Bron: Bioland