"Afgelopen zaterdag 8 mei publiceerde NRC Handelsblad een column van Tommy Wieringa met een ongenuanceerde uithaal naar de antroposofie en de biodynamische landbouw. Onderstaand stuk is ingestuurd naar de opinieredactie en zal hopelijk een dezer dagen worden geplaatst. Hierbij alvast voor een ieder die de biologische en biodynamische landbouw een warm hart toedraagt en wellicht op deze column wordt aangesproken", aldus Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter en auteur van onderstaande column.
Tommy, blijf vooral voor Demeter peultjes kiezen
De column 'groene vingers' van Tommy Wieringa van afgelopen zaterdag kwam hard bij me binnen. Wellicht zoals een vredelievende moslim zich voelt als hij/zij over één kam wordt geschoren met fundamentalistische terroristen. Antroposofie en biodynamische landbouw worden door Wieringa weggezet vanuit enkele zeer pijnlijke ervaringen uit zijn jonge jaren en enkele onmiskenbaar treurige historische feiten in nazi Duitsland, waarbij individuen met duistere intenties met onderdelen uit de antroposofie aan de haal zijn gegaan. Maar daarmee worden de talloze vruchtbare door de antroposofie geïnspireerde initiatieven in het onderwijs, de gezondheidszorg, de financiële wereld en de landbouw van nu schromelijk tekort gedaan.
Ik ben niet 'getekend' door een antroposofische opvoeding of opleiding, maar zet er mijn eigen persoonlijke ervaringen uit de afgelopen decennia tegenover. Ik ben tien jaar als directeur werkzaam geweest voor de brancheorganisatie voor biologische landbouw en heb daar waargenomen dat biodynamische boeren doorgaans de mooiste bedrijven hadden, altijd in verbinding met de dieren, het landschap. Vanaf 2010 heb ik - nu werkzaam voor het keurmerk Demeter voor biodynamische landbouw en voeding het genoegen om met deze boeren te mogen werken.
Vaak noemen onze boeren zichzelf niet biodynamisch of antroposofisch (en dat laatste zijn ze ook lang niet altijd), omdat het vooral een persoonlijke inspiratie betreft, maar het uit zich in een enorme liefde voor de natuur en de mens. De normen voor Demeter landbouw gaan verder dan biologisch en voldoen aan alles waar de samenleving naar snakt; meer biodiversiteit; grondgebonden veehouderij met koeien met hoorns; minimale mestgiften; lage stikstofuitstoot. Ziekten en plagen zijn voor onze boeren indicatoren dat je op systeemniveau iets moet veranderen. Inderdaad rekening houdend met voor ons (nog) onzichtbare en onmeetbare levenskrachten. Het 'levende' is immers meer dan een optelsom van atomen en verre van ontrafeld, waardoor scherpe waarneming van alle levensprocessen en interacties op de boerderij voor een boer z'n beste instrumentarium is.
Voor veel van onze boeren zijn de ideeën van Steiner uit zijn landbouwvoordrachten en breder uit de antroposofie daarvoor vooral een inspiratiebron. Die ook tijds- en cultuurgebonden moet worden bekeken. En dat sommige 'antroposofen' dat niet lijken te kunnen, is afkeurenswaardig. Steiner (gestorven in 1925!) zelf benadrukte dat antroposofie geen ideologie is, maar juist een individuele scholingsweg. Zo werken we ook aan de ontwikkeling en coaching met onze boeren.
Wieringa gaat ook in op de antroposofische gezondheidszorg. Heel pijnlijk is zijn voorbeeld van een foutieve en fatale diagnose van een antroposofische arts bij zijn moeder.
Ik heb in ons gezin juist ondervonden welke aanvullende kwaliteiten de antroposofische gezondheidszorg heeft in het kijken naar de hele mens als het gaat om ziekte. Het fysieke en het geestelijke aspect. Maar heb daarbij niets gemerkt van afwijzing van de reguliere zorg, waar het ook in ons gezin ging om de behandeling van kanker. Ook hier wordt daarmee vanuit een traumatische ervaring veel te kort door de bocht afgerekend met een zo belangrijke impuls voor de gezondheidszorg met meer aandacht voor gezonde voeding, preventie en het geestelijke aspect.
Daarom mijn verzoek aan de heer Wieringa, blijf kiezen voor de Demeter peultjes, wetend dat u zelf een landbouw voorstaat waar we afstand nemen van landbouwgif, fatsoenlijk omgaan met dieren en streven naar behoud bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit. Want dat zijn gewoon de nuchtere meetbare en zichtbare feiten en uitkomsten van een op de ideeën van Steiner geïnspireerde en gecertificeerde landbouw die zich nog voortdurend verder ontwikkelt.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter