Uit een enquête onder Gelderlandse melkveehouders blijkt dat 25% de stap naar biologisch overwegen om hun bedrijf verder te verduurzamen. De belangrijkste motivatie voor omschakeling wordt het toekomstig beleid genoemd dat is gericht op natuur-inclusieve landbouw. Daar past biologisch mooi in. Daarnaast geven vele melkveehouders aan dat hun bedrijf al extensief is, wat het relatief makkelijk maakt om naar biologisch ondernemen over te stappen. Verder geven boeren aan dat hun visie en kwaliteit van werk al aansluiten bij biologisch ondernemen wat dus geen barrière vormt om om te schakelen.
Deze enquête is door Bionext uitgevoerd voor de provincie Gelderland in het kader van het project “Meer biologisch melkvee in Gelderland”. Provincie Gelderland staat voor een aantal grote opgaves in relatie tot landbouw en natuur, zoals het terugdringen van de stikstofuitstoot en het behoud en herstel van biodiversiteit. In het kader van verduurzaming van het landbouwbeleid wil ze biologische landbouw en voeding stimuleren. Door enerzijds te werken aan de vergroting van de vraag naar biologische producten en anderzijds door het ondersteunen van biologische boeren en potentiële biologische boeren om biologisch te gaan of te blijven produceren. Biologisch is voor de provincie een logische keuze, omdat de eisen voor biologische landbouw duidelijk omschreven zijn in Europese wetgeving.
Melkvee in Gelderland
Gelderland kent een grote melkveehouderijsector en heeft in verhouding weinig biologische melkveehouders. Landelijk gezien is het aantal biologische melkveehouders 2,6% (2,9% inclusief in omschakeling). In Gelderland is dat maar 2% (2,2% inclusief in omschakeling). Qua aantal dieren is het aandeel biologisch 2,3% (2,5% inclusief omschakeling), in Gelderland is het aandeel 1,5% (1,9% in omschakeling).
De provincie Gelderland wil melkveehouders ondersteunen om biologisch te worden. Hiervoor wil ze enerzijds de vraag naar biologische zuivel onder consumenten stimuleren en anderzijds een zo groot mogelijke groep melkveehouders bereiken om te inventariseren onder welke voorwaarden zij bereid zouden zijn om hun bedrijfsvoering om te schakelen naar biologisch. Daarnaast wil de provincie biologische melkveehouders stimuleren om zich te blijven ontwikkelen en start daarom een netwerk van melkveehouders.
Om inzicht te krijgen in de redenen en drempels rondom omschakeling naar biologisch door melkveehouders heeft projectmanager Gerdine Kaptijn van Bionext (ketenorganisatie biologische landbouw en voeding) een enquête uitgezet onder melkveehouders in Gelderland. Deze is door 188 melkveehouders ingevuld, waarvan 24 al biologisch zijn. Daarnaast geven 46 respondenten (25%) aan dat zij de stap naar biologisch overwegen om hun bedrijf verder te verduurzamen.
Aandachtspunten
Melkveehouders benoemen 4 aandachtspunten bij het omschakelen naar biologisch. Hierbij zou de provincie Gelderland een rol van betekenis kunnen hebben: financiële steun bij investeringen, kennisuitwisseling rondom omschakeling, vraag biologische zuivel stimuleren en pachtvoorwaarden en grondbeleid. Gerdine: "Als belangrijkste barrières voor omschakeling worden genoemd dat de investeringen hoog zijn aangezien de omschakeltermijn 1,5-2 jaar duurt. In deze periode mag het product nog niet als biologisch verkocht worden, maar worden er al wel meerkosten gemaakt. Als oplossingen dragen boeren aan dat de provincie een overbruggingskrediet zou kunnen financieren en subsidiemogelijkheden voor investeringen (bijv. stalaanpassingen) kan opzetten."
"Daarnaast is kennisuitwisseling rondom het toch ingewikkelde omschakelproces van groot belang voor boeren. Hoe begin je en waar moet je allemaal aandenken bij omschakelen? Via het project van Bionext en de provincie is er budget beschikbaar voor een keukentafelgesprek met een omschakeladviseur, en later dit jaar zal er een omschakelcursus worden gestart."
Provincie kan een rol spelen
De provincie zou ook een rol kunnen spelen bij het stimuleren van de lokale vraag naar biologische producten. Melkveehouders geven aan dat de melkfabriek geen ruimte heeft en dat de zuivelmarkt onzeker is. De provincie heeft net een retailpilot uitgevoerd waarbij is gebleken dat door eenvoudige aanpassingen in het schap er meer biologische zuivel verkocht kan worden. Er wordt momenteel bekeken hoe dit vervolgd kan worden. Ook geeft zuivelcoöperatie EKO-Holland nadrukkelijk aan op zoek te zijn naar nieuwe leden en omschakelaars.
Als laatste worden pachtvoorwaarden genoemd. "Over het algemeen zijn de pachtvoorwaarden prima, maar moet er meer continuïteit komen in pachtbeleid. Veel kortdurende pacht is bijvoorbeeld niet rendabel voor biologische bedrijven aangezien er eerst geïnvesteerd moet worden in omschakeling. Langdurige grondhuur of pacht is momenteel nauwelijks mogelijk door de geliberaliseerde pacht. Ook zouden natuur-inclusieve boeren, zoals biologisch, voorrang moeten krijgen bij pachtgronden.”
Voor meer informatie over dit project:
www.bionext.nl