VN baas Guteress waarschuwde onlangs na het zoveelste rapport over de enorme impact van klimaatverandering dat 'de wereld aan de rand van de afgrond staat'.
Als we dit beeld transformeren naar een rijdende auto, zou je normaliter - wetend dat je op de afgrond afstevent - vol op het rempedaal gaan staan en vervolgens kijken of er nog ergens een alternatieve route mogelijk is. Vader, nog steeds – helaas – in veel gevallen de bovenbaas op gezinsniveau, zit echter achter het stuur, het ravijn nadert. De kinderen in de auto vragen papa te remmen, omdat de op feiten gebaseerde 'navigatie' aangeeft dat het een doodlopende weg is. Mama twijfelt, maar papa zegt dat het zo’n vaart niet zal lopen, dat hij weet dat dit de enige en kortste route is en trapt het gaspedaal nog even flink in. 'How dare you!' om met Greta Thunberg te spreken.
En het absurde is, we hebben de kennis en kunde om een andere route te nemen.
We kunnen voedsel verbouwen zonder gif te gebruiken. We kunnen biodiversiteit herstellen door het bodemleven centraal te stellen. We kunnen onze voetafdruk enorm verkleinen met een grondgebonden en daarmee veel kleinere veehouderij en navenant minder dierlijke eiwitten te consumeren. We kunnen stikstof uit de lucht binden in plaats van toevoegen uit kunstmest. We kunnen koolstof opslaan in onze bodems. We kunnen een bijdrage leveren aan het afremmen van klimaatverandering, de veerkracht van onze eigen natuur herstellen, en onze bodems weerbaarder maken tegen de steeds extremere weersomstandigheden. Dat heet: biologische en biodynamische landbouw! Maar er is meer. We kunnen weer meer bomen gaan planten en gewassen verbouwen die de grondstoffen leveren voor een weer natuurlijke wijze van bouwen, voor de productie van kleding en verfstoffen.
De landbouw is van oudsher altijd de bron geweest van de maakindustrie. Tot deze door de opkomst van 'goedkope' fossiele brandstoffen is getransformeerd naar energieverslindende en vervuilende chemische processen. Goedkoop op korte termijn voor de consument, onhoudbaar voor de toekomst van onze aarde.
Om die landbouw weer centraal te stellen in klimaat en biodiversiteit herstelplannen hebben we niet minder, maar juist meer boeren nodig. Zoals van agrarische scholen als Aeres Warmonderhof voor biodynamische landbouw, waar de principes van het meebewegen met de ritmes voor de natuur nog de basis vormen. In verbinding met technische hogescholen en universiteiten om slimme technologie te koppelen aan aloude circulaire principes. We krijgen er beter voedsel, een mooier landschap, frisse lucht, de zang van vogels, ofwel kwaliteit van leven voor terug. Minder spullen, maar in een volhoudbare leefbare omgeving.
De bovenbazen van de multinationale producenten van giftige bestrijdingsmiddelen en gentech zaden, van de fossiele industrie en van de bankiers hiervan, zullen ons angst aanpraten waar ze kunnen. Betogen dat er geen andere route dan de huidige die blijft uitgaan van ongebreidelde groei en roofbouw mogelijk is. Ongetwijfeld komen ze ook weer met nieuwe innovatiegeld verslindende technologische beloftes voor een 'noodbrug' naar de toekomst, losgezongen van de wetmatigheden van de natuur. De lobby voor gentech zaadgoed draait weer op volle toeren.
Het vraagt lef en leiderschap om als bio-beweging met de jonge klimaatactivisten, met jonge boeren, de bovenbazen uit het fossiele tijdperk, hardop de wacht aan zeggen, hun tijd is voorbij. Vanwege roekeloos rijgedrag. De boodschap 'How dare you!' van Greta aan de VN wereldgemeenschap, kunnen we ombuigen naar geloof en vertrouwen, om een andere - soms lastige maar uitdagende route- te verkennen, wetend dat de huidige koers geen optie is. Dat vraagt een enorme inspanning van ons allen om die boodschap uit te dragen, steeds meer mensen bewust te maken en de lobby naar de politiek kracht bij te zetten. En onszelf te blijven vernieuwen en uitdagen. Gelukkig met steeds meer steun uit Europa. Elke stap telt. Mijn volgende stap: vrijdagochtend 7 mei doe ik mee aan de klimaatwake bij het Catshuis.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding
(Deze column verschijnt ook in de Krant van de Aarde)