Toen de Europese Commissie woensdag bekend maakte dat de Europese Commissie naar 25% biologisch landbouw areaal wil groeien in 2030, werd er bij Bionext de brancheorganisatie voor de biologische sector, blij gereageerd. Michaël Wilde, directeur Bionext: "De biologische landbouw gaat een centrale rol spelen in Europa en dat is heel goed nieuws. Het toont eindelijk het belang van voedsel produceren in samenwerking met de natuur."
Het zal voor de ketenorganisatie wel aanpoten worden, gezien de ambitieuze doelstelling van de Europese Commissie. Maar, omdat Bionext al jaren bezig is om de sector te verbreden en verschillende partijen binnen de biologische sector te verbinden, liggen de praktische voorstellen al klaar. "We kijken ernaar uit om deze doelstelling op te pakken en de overheid te helpen om deze te realiseren."
Michaël Wilde. Foto: Bionext
Verbinding met markt nodig
Op dezelfde dag dat de Europese Commissie deze plannen bekendmaakte, trok de Algemene Rekenkamer de conclusie dat de minister van LNV te weinig doet om het Europees biologisch keurmerk bekender te maken onder consumenten. "Twee glasheldere boodschappen voor de minister", vindt Michaël. "De minister heeft aangegeven dat ze kringlooplandbouw belangrijk vindt. Dat laat zien dat ze inziet dat de enige oplossing voor de klimaatcrisis is om samen met de natuur voedsel te produceren. Elke gangbare boer die stappen zet om bijvoorbeeld weidevogels te beschermen, verdient een pluim, maar om doelen te bereiken hebben we de markt nodig. Kringlooplandbouw en agro-ecologie zijn mooie termen, maar die herkent de consument niet. Biologisch is een term die erkend wordt en vertrouwd. Juist omdat we met dat keurmerk een verbinding hebben met de markt, hebben we een voorsprong op alle andere initiatieven. De F2F-strategie is een signaal naar de minister en de partijen die nu hun partijprogramma samenstellen, dat biologisch nu wel echt op kaart moet staan en dat er ook financiën nodig zijn om de doelstelling van de EU te bereiken. Steun vanuit de overheid is hard nodig."
Streefcijfers
De stap naar 25% is erg ambities, aangezien het gemiddelde biologisch landbouw areaal in Europa op 7,7% ligt. Nederland moet van nog verder komen, met een gemiddeld biologisch landbouw areaal van 4,1%. Dat betekent dat er een enorm forse groei gerealiseerd moet worden. Bionext hoopt dat Europese plannen zullen leiden tot een actiever beleid rondom biologisch in Nederland. "Landen als Zwitserland, Oostenrijk maar ook Scandinavië en Zuid-Duitsland hebben al veel hogere percentages biologische landbouw. Sommige van hen zitten al bijna aan de 25 procent. Dat Nederland zo achterloopt, is voornamelijk door het gebrek aan steun vanuit de overheid. Nederland is een handelsland waar het draait om resultaten. Te lang is er gekeken naar een zo hoog mogelijke productie tegen een zo’n laag mogelijke prijs. Dat verklaart waarom Nederland, in tegenstelling tot omringende landen, geen streefcijfer heeft voor biologische landbouw. Nu de EU naar 25% gemiddeld streeft, zal Nederland dus eerst haar achterstand moeten wegwerken, wat vraagt om een duidelijke koers en eigen streefcijfers."
Evenwichtige groei
Nederland moet dan van ver komen, maar in korte tijd zijn er grote resultaten te behalen. Michaël: "Deze forse groei is zeker haalbaar, maar niet zonder rigoureuze keuzes die leiden tot meer productie én meer afname van biologische producten. Het allerbelangrijkste is zorgen voor een evenwichtige groei, waarbij vraag en aanbod gelijk oplopen. En in alle deelsectoren, want ze hebben elkaar nodig. De mest die voortkomt uit de veeteelt, heb je nodig voor vruchtbare landbouwgrond. Dat betekent dat niet maar één sector biologisch kan groeien, omdat er dan overschotten en tekorten zullen ontstaan. Ze hebben elkaar nodig."
Foto: Bionext
Omschakelen stimuleren
Om productie te stimuleren zullen gangbare boeren om moeten schakelen naar biologisch. Hiervoor moeten een aantal barrières worden weggenomen. Alle punten vragen hulp van de overheid, om het voor gangbare boeren makkelijker en aantrekkelijker te maken om die keuze te maken om te schakelen naar biologische landbouw.
Allereerst is de vraag naar biologisch nu nog te laag. Het marktaandeel van 4,3% in retail (Bionext Trendrapport, 2019) biedt nog te weinig stimulans om om te schakelen. Je moet enige zekerheid hebben dat je biologische producten worden afgezet.
Ten tweede is de investering nog te hoog. Zowel de financiële investering als de moeite en uitzoekwerk dat het van de boer vraagt. Omschakelen betekent letterlijk een omschakeling van je bedrijf. Waar je voorheen je gewassen met kunstmest een boost kon geven, is nu de vruchtbaarheid van de bodem wat veel meer zorg en aandacht vraagt. Dat moet je leren. Hiervoor is een goed begeleidingstraject noodzakelijk.
Tot slot is het omschakelproces een flink obstakel. Omschakelen van niet-biologisch naar biologisch, duurt twee jaar. In deze periode mag de boer zijn producten dus nog niet als biologisch verkopen, maar maakt al wel hogere kosten in zijn productie. Pas na twee jaar mag je, zodra je het keurmerk hebt ontvangen, de producten als biologisch verkopen. Een mogelijke optie om deze barrière weg te nemen, is het opzetten van een afzetmarkt voor producten die in omschakeling zijn. Door de meerwaarde te creëren, worden boeren in omschakeling wel beloond voor hun inspanningen.
Foto: Bionext
Geen BTW op biologisch
Aan de vraagkant betekent het stimuleren van de verkoop. Ondanks dat de meeste mensen af en toe al biologisch kopen (95,1%, GfK, 2020), is de prijs voor de meeste mensen (68%) nog steeds het grootste obstakel. Michaël: "Als de overheid besluit om de BTW op biologische voeding te verlagen, zijn we al een heel eind. Ik ben geen voorstander van het verlagen van de prijs op bio-producten. Wel moet het prijsverschil tussen biologische en conventionele producten kleiner worden. Een 0% BTW tarief op biologische producten is veel eerlijker. Biologische productie belast de bodem, het grondwater, de biodiversiteit, het klimaat en de gezondheid van mens en dier nauwelijks, terwijl het de reguliere productie dit wel doet. In dit geval zal gelden, net als bijvoorbeeld in de wegenbelasting, de vervuiler betaalt. Denk daarbij aan een heffing op kunstmest, zodat de maatschappelijke kosten worden gedekt. Het maakt de prijs van biologische voeding veel eerlijker."
Promotie
Om tot slot ook de consument te bewegen tot aankoop van bio-producten is de hulp van de overheid ook nodig. Door te werken aan de prijs en door het verhaal achter het biolabel te vertellen. "De Bio lekker voor je campagne is hier een goed voorbeeld van. Die richt zich op consumenten die nog niet veel weten over biologische producten. De grootste groeikans ligt in de reguliere supermarkten. Samen met supermarkten willen we om tafel om te kijken hoe we die boodschap nog beter kunnen overbrengen aan de consument."
Voor meer informatie: www.bionext.nl