Tholen - Welke invloed heeft de uitbraak van het Corona-crisis op korte en lange termijn voor de retailverkoop? We vroegen het aan retaildeskundige Laurens Sloot - Hoogleraar Entrepreneurship in Retailing aan de Rijksuniversiteit Groningen en oprichter en directeur van de EFMI Business School. "Enerzijds raken import- en exportrelaties beschadigd en zal daardoor op korte termijn een stukje de-globalisering optreden, anderzijds zullen we nog sneller digitaal transformeren dan voorheen, wat op langere termijn zal resulteren in een sterkere globalisering."
De hamsterwoede wekte bij Sloot geen verbazing op. "Onderaan de Maslov-piramide staan voedsel en veiligheid. In onzekere periodes als deze gaan mensen daarnaar kijken. Dan kan er duizend keer verteld worden dat de supermarkten goed bevoorraad blijven, maar als 10% daar niet in gelooft, heeft dat effect op de verkoop en als de rest dat in de schappen terugziet, gaan zij ook hamsteren. Overigens vind ik dat het hamsteren in Nederland ontzettend is meegevallen. De eerste week lagen de supermarktverkopen 30% hoger, de week erop 20% en inmiddels lijken de aankopen alweer redelijk genormaliseerd en zijn alle schappen goed gevuld. Dat is niet het beeld wat je momenteel in de media krijgt."
Supply chain niet van elastiek
"Bovendien toont het de fijnmazige distributie van de supermarkten aan. Een retailer als Albert Heijn wordt meerdere keren per dag beleverd en voert meer dan 25.000 producten. Dan kunnen out-of-stock op vele producten makkelijk optreden, maar overal blijft er nog genoeg te kiezen. Je moet je als retailer natuurlijk wel voorbereiden op een dergelijke crisis, maar je kunt niet altijd direct een back-up hebben. Een supply chain is nu eenmaal niet van elastiek. De overheden zullen zeker de analyse maken wat er als land nodig is om zelf te produceren, maar het heeft alleen zin om een back-ups aan te houden als de prijsverschillen marginaal zijn. Ik vergelijk het met de Formule 1. Daar kun je met mooi droog weer prima met slicks het circuit op, maar gaat het regenen, dan glijd je makkelijk de baan af. Ik denk dat er wel rekening is gehouden met voorzichtige regen, maar niet met stortregen. Overigens is dat ook heel lastig en is dat zeker geen verwijt", benadrukt de retaildeskundige.
"Daarbij is het maar goed dat consumenten volop toiletpapier en conserven gaan hamsteren, waarvan een redelijke voorraad is in de distributieketen. Je moet je eens voorstellen dat mensen zich massaal op sla en bloemkool zouden storten. Die aanvoer kun je niet versnellen, in die zin zijn de versketens een stuk fragieler", vertelt Laurens Sloot. "Wat ik hoop is dat deze situatie waarin er een hoop drama's zich in het bedrijfsleven voltrekken, wel zullen leiden tot een hernieuwde belangstelling en waardering voor onze sterke agrifoodsector. Door een deel van de politiek wordt deze sector als een vervuilende industrie neergezet en dat is zo onterecht, zeker als je beseft dat er vaak schoner wordt geproduceerd dan buiten Nederland. Ik hoop dat het met dat gezeur over halvering van de veestapel dan ook voorlopig afgelopen is. Natuurlijk moeten we proberen ons gebruik van water, CO2 en stikstof terug te dringen, maar de agrifoodsector zit al lang op dit pad!"
Risicoperceptie wordt anders
Op de vraag naar de impact van de crisis, antwoordt Laurens: "Nederland telt veel exporterende bedrijven en nu afnemende landen op slot gaan worden deze exporteurs hard geraakt. Je ziet nu bijvoorbeeld in de sierteelt als landen stoppen met het bestellen van bloemen en planten dat als de eerste wagen tot stilstand komt, de rest er overheen klapt. Er zullen bedrijven gaan omvallen en na Corona zal de situatie ook zeker niet gelijk de oude zijn. Nederlandse leveranciers willen zeker weten dat ze betaald worden. In landen als Spanje en Italië is momenteel veel gaande en daarmee zal de risicoperceptie een stuk anders zijn. Anderzijds weten we ook weer dat al dit veilig geproduceerde voedsel wel nodig zijn, want er zijn vele monden in en buiten de EU te voeden."
"Een ander effect is de digitalisering. Mensen maken nu digitale stappen, die ze anders niet gemaakt zouden hebben. Ook de zogeheten 'late majority' uit het adoptiemodel van Rogers zijn nu om. Oudere mensen zijn opeens aan het facetimen op hun iPad en lesprogramma's zijn volop digitaal beschikbaar. De grote vraag is of er als er eind van het jaar mogelijk een goed vaccin tegen Corona beschikbaar is of mensen dan weer terugvallen op oude patronen of dat er meer gebruik gaan maken van de efficiency die de digitale wereld biedt. Als we die stap maken, dan wordt de wereld namelijk een dorp en zal de globalisering versneld plaats gaan vinden."
"Deze crisis heeft wat mij betreft wel duidelijk gemaakt hoe blij we moeten zijn met de maakindustrieën die onderin de Maslov-piramide zitten. Alleen met onderwijzers, ambtenaren en NGO's kun je niet overleven. We zijn tegenwoordig niet eens in staat om miljoenen mondkapjes zelf te kunnen produceren en moeten daar om bedelen in China. Dat geeft te denken. Er werd in Nederland een beetje lacherig gedaan over de militaristische aanpak van China, maar zij hebben de hele crisis zoveel beter aangepakt dan de EU en de VS. Deze crisis toont aan dat China Amerika en de EU al lang gepasseerd is als economische wereldmacht. Ondanks de twee maanden voorsprong hebben wij de economie door het virus laten uithollen. Ik bedoel dit niet als schop na, maar wel als wake-up call om alert te zijn en te stoppen met achterhoedediscussies in plaats van zaken die er echt toe doen. We hebben de laatste jaren teveel uitgaven gedaan die gebaseerd waren op een hoogconjunctuur, maar die luxe is komende jaren voorbij," besluit Laurens.