In het voorwoord van de laatste Demeter info (nr. 81, maart 2020) gaat Bert van Ruitenbeek, directeur van Stichting Demeter, uitgebeid in op de vraag waarheen het coronavirus ons gaat leiden.
Waarheen leidt het coronavirus ons?
Als tegengif voor de verhalen over hamstergekte lees ik 'de meeste mensen deugen' van Rutger Bregman. En Rutger heeft gelijk, want naast een minderheid van angstige toilet-papierverzamelaars, blijken juist veel mensen zich nu van hun beste kant te laten zien middels tal van burgerinitiatieven om het leed voor de meest kwetsbare mensen in onze samenleving te verzachten.
In deze tijden van verwarring blijkt gelukkig ook de NOS weer meer als serieuze nieuwsbron geraadpleegd te worden. De meesten van ons omarmen de wetenschap en mensen in uitvoerende beroepen die de vitale functies van onze samenleving verzorgen, krijgen de waardering die ze verdienen.
Overheden nemen in een recordtijd ongekende maatregelen die zowaar tegen de nog altijd heersende route van ongebreidelde groei en globalisering ingaan. Terwijl een deel van de samenleving hierdoor juist harder werkt dan ooit - en daar zal een groot deel van onze
sector zich onder scharen - is het voor anderen noodgedwongen ruimte en tijd voor reflectie en bezinning. Het consumentenvermaak ligt stil, we kunnen niet op reis. Het leven vertraagt.
Het is inmiddels een cliché, maar 'never waste a crisis'. Nu zien we hoe kwetsbaar we zijn en hoe belangrijk het is om bijvoorbeeld sterker in te zetten op regionalisering van onze voedselketens. Dierenarts en patholoog van Erasmus MC Thijs Kuiken pleitte in de
Volkskrant voor reductie veestapel en een drastische verandering van onze houding ten opzichte van de natuur om het risico op toekomstige pandemieën te verkleinen. In de Engelse krant de Guardian suggereren wetenschappers een direct verband tussen de instorting van onze ecosystemen en de opkomst van nieuwe virussen.
De ongekende bedragen die nu vrijkomen moeten nu wel de kant op van 'echte onderliggende waarden' die de uitdagingen voor klimaat, biodiversiteit, landbouw, onderwijs en gezondheidszorg van ons vraagt. Wie heeft echt steun nodig en waarvoor? In hoeverre gaan we de luchtvaart steunen, of alleen voorwaardelijk als ze toezeggingen doen om zich aan de klimaatdoelen te houden? Hetzelfde geldt voor de op fossiele brandstof gedreven bloemenexport over de hele wereld? Aan de bio-industrie? Zonder fundamentele systeemveranderingen redden we het niet. Komt er meer ruimte voor de associatieve verbanden waar Rudolf Steiner over sprak?
Het coronavirus is voor ontzettend veel mensen een groot drama, maar het kan ons ook helpen een noodzakelijke stap te zetten in onze bewustwording. De samenwerking tussen mensen en de bereidheid om elkaar te helpen blijkt aanwezig bij het overgrote deel van onze samenleving. Dat is gelukkig ook besmettelijk.
En dat is waar de biodynamische landbouw ook voor staat, een levende landbouw-cultuur met een verbonden keten waar me met ons volle bewustzijn en met respect voor alles wat leeft werken aan onze voedselvoorziening.
Iedereen sterkte de komende tijden.
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter