"Even hand op de knip houden, nu weer aansterken"

Tholen – Het is veelzeggend dat het woord 'fipronilei' de twijfelachtige eer had om de tweede plaats in de Van Dale Woord van het Jaar 2017-verkiezing te bemachtigen. Voor een aantal pluimveehouders was 2017 op zijn zachtst gezegd een turbulent jaar om gauw weer te vergeten. Wim en Marja de Vries uit Terschuur kunnen daarover meepraten. 

In een interview met NPO Radio 1 schetst Wim de impact van de crisis op zijn biologische legkippenbedrijf Biohof. In de nasleep van de affaire ging een duizelingwekkend aantal van 1,3 miljoen eieren verloren. "Daar kun je je pas iets van voorstellen als je die eieren voor je neus hebt gehad. Beeld je eens in: 1 miljoen eieren, gelijk aan 60 ton. Zet dat maar af tegen een fipronilgehalte van slechts 5 (!!) milligram in die hele 60 ton."

De discussie laaide op naar aanleiding van een publicatie van Wageningen Economic Research over de tweespalt in de eiersector die als gevolg van de fipronilcrisis is ontstaan. Een deel van de ondernemers is bijna failliet, een ander deel is helemaal binnengelopen, in de bewoording van onderzoeker Peter van Horne. 

Circa twintig procent van de pluimveehouders heeft fipronil gebruikt ter bestrijding van bloedluis. Zo'n veertig procent van de pluimveehouders die het middel niet heeft gebruikt kon de eieren het afgelopen jaar tegen ongekend hoge prijzen aan de man brengen. En dan was er nog een groep ondernemers, die weliswaar geen fipronil had gebruikt, maar middels bestaande leveringscontracten al met vaste prijsafspraken werkte.

Aan het begin van de crisis moest Biohof een ingrijpende keuze maken: ruimen of detoxen. Er werd gekozen voor het laatste. "Dat bleek achteraf lastiger en langer te duren dan we hadden gehoopt", valt Marja hem bij. "Vele andere pluimveehouders besloten alsnog te gaan ruimen. Daardoor sloeg bij ons de twijfel toe. Hierop terugkijkend zijn we uiteindelijk blij dat we ze toch hebben gehouden. Inmiddels leveren wij weer eieren, terwijl vergelijkbare bedrijven nieuwe kippen hebben moeten kopen. De boeren die hun kippen hebben geruimd, kwamen daarna voor een enorm zware klus te staan, omdat de fipronil zich niet zomaar uit de stal liet verwijderen. Er zijn boeren die zo vaak hebben schoongemaakt met waterstofperoxide dat de voerketting ervan kapotging."

Zelf hebben Wim en Marja de stal vele malen uitgemest en eenmaal met waterstofperoxide behandeld. De lekbakjes onder de drinknippels werden vervangen, omdat die een hoog fipronilgehalte bevatte. Dankzij de hulp van buren en vrijwilligers die zich via boenenbijdeboeren.nl hadden aangemeld, kon het tweetal het volhouden. Marja: "Deze crisis heeft zowel geestelijk als lichamelijk veel van ons geëist. Vooral de laatste stap is moeilijk, omdat de NVWA je bedrijf vrijgeeft bij een fipronilwaarde van 0,010 mg/kg, maar je pas eieren aan de consument mag verkopen als deze zich onder de norm van 0,005 mg/kg bevinden." Het bedrijf moest daarvoor zelf dagelijks monsters aanleveren. Deze onderneming kostte bij elkaar ook zo'n 5.000 euro. 

Wim schat de schade voor zijn bedrijf op vier à vijf ton. Hij kent voorbeelden van bedrijven die inderdaad garen hebben gespind bij de crisis, maar geeft aan "zich meer bezig te hebben gehouden met bedrijven die in hetzelfde schuitje zaten." De pluimveehouder greep het moment aan om te benadrukken dat hij het zijn collega-ondernemers die wél een goed jaar hebben gedraaid, van harte gunt. "Enkele van hen kwakkelden al jaren op rij. Zij kunnen nu een buffer opbouwen."

Het was enigszins wrang dat de besmette eieren voor geen enkel andere doeleinde meer gebruikt mochten worden, zelfs niet als ingrediënt voor behangplaksel. "We moesten geld betalen om de eieren te laten vernietigen, anders hadden we deze desnoods nog gratis kunnen weggeven. Dat deed wel pijn, ja." De rekening loog er niet om met het forse bedrag van maar liefst 14.000 euro. En in de silo ligt nog mest opgeslagen die eveneens afgevoerd moet worden. Ook hier geldt: voor niets gaat de zon op. "Dat loopt óók in de papieren", beaamt Wim. 

Wim vindt het desalniettemin bemoedigend dat de maatschappelijke discussie nog steeds leeft. "Wat mij betreft mag de kwestie nog wel even onder de aandacht blijven. Het mag niet zo zijn dat deze nu al in de vergetelheid raakt, terwijl velen uit de sector nog altijd kampen met de gevolgen van de affaire." Dat hijzelf de media te woord staat, vindt hij niet minder dan logisch. "Ik klets het wel van mij af. Maar ons bedrijf staat er ook nog: dat praat 'makkelijker'. Dat maakt het misschien behapbaarder." 

Hij heeft desondanks hoge verwachtingen voor het nieuwe kalenderjaar, om daar wel aan toe te voegen dat zich dan geen soortgelijke ramp mag voltrekken. Sinds Biohof vorige maand is vrijgegeven, bevindt de eierproductie op het bedrijf zich in elk geval weer op het oude niveau. "Na een periode van vijf maanden zonder eiergeld went het geld verdienen toch wel weer snel", grapt hij. "Toch houden we voorlopig even de hand op de knip."

Voor meer informatie: 
Wim en Marja de Vries
Biohof
Nieuwe Hofweg 3
3784 VJ Terschuur
T: 0342-462197
[email protected]
www.biohof.nl